Demiryolu güvenliğini üst düzeye çıkaracak sinyalizasyon sistemlerinin Türkiye’de geliştirilmesi çabaları ürünlerini vermeye başladı.

Tüm demiryolu hatlarının sinyalli hale getirilmesini hedefleyen TCDD, önemli maliyet kalemlerinden biri olan sinyalizasyon sistemlerinin Türkiye’de geliştirilmesi için Tubitak ile ortak çalışmalar yürütüyor. Bazı hat kesimlerinde devreye alınan, bir kısmında ise sona yaklaşılan yerli sinyalizasyonun daha da yaygınlaştırılması planlanıyor.

Yerli sinyalizasyon çalışmalarında gelinen durumu araştırmaya giriştiğimizde, Cüneyt Gürler’in ismine ulaştık. Özellikle raylı sistem öğrencileri arasında hayli popüler olan Cüneyt Bey’in sinyalizasyon sistemleri konusunda hazırlamış olduğu web sitesi önemli başvuru kaynakları arasında.

Cüneyt Bey, 1985 yılında meslek lisesinden mezun olur olmaz “İskenderun-Divriği sinyalizasyon projesinde” çalışmaya başlamış, yıllarca TCDD’de çalışmış. 2005 yılında Türkiye’nin intranet üzerinden tren trafiğinin yönetimini sağlayan Netcommand ismini verdiği bir program yazmış. Cüneyt Bey, halen de Savronik firmasında sinyalizasyon sistemleri konusunda çalışmaya devam ediyor.

Oldukça yoğun iş hayatı arasında bir akşamını bize ayırdı, cevaplarının kendi kişisel görüşleri olacağı ve hiç bir kurumu bağlamayacağını ifade ederek tüm sorularımızı cevaplandırdı.

***

Yerli sinyalizasyon sistemi neleri içeriyor?

Sinyalizasyon sistemlerinin hepsinin içermek zorunda olduğu parçalar bulunuyor. Ray devreleri (AC-DC), makas motorları, ATS’ler, sinyaller, geçitler, MUS’lar.

Türkiye sinyalizasyon haritasında birkaç seviye görülüyor. Yerli sinyalizasyon bunlardan hangisine karşılık geliyor?

Halen kurulanlar ve kurulumu devam edenler Seviye0 sistemler. Tubitak’ın yakın zamanda Seviye1 ve Seviye2 kurulumlarına da yöneleceğini düşünüyorum.

Yerli sinyalizasyon çalışmaları ne zaman başladı?

TCDD 2006 yılında yerli sinyal için çalışma yapma kararı aldı, uzun görüşmeler sonucu 2009 yılında Tubitak ve İTÜ işbirliği ile projeye başlandı.

Yerli sinyalizasyonun mevcut sistemlere göre avantajı veya dezavantajları neler?

Diğer sistemlere göre teknik yönden üstünlük değil de eşlik aramak lazım, yani en az onun kadar güvenli olmalı. Sinyalizasyon sistemleri çok hızlı gelişiyor, biz de ülke olarak bütün gelişmeleri yakından takip ederek yenilikleri ülkemize getirmeye çalışıyoruz. Elbette her yenilik, her gelişme beraberinde ek külfet ve maliyet de getiriyor. Burada önemli olan, hattın kapasitesini karşılayacak doğru sinyalizasyon sistemini uygulamak. Hızlı tren hatlarımızda ERTMS Seviye1 veya Seviye2 kuruluyor. Ancak konvansiyonel hatlarımızda o seviyeye çıkmak rasyonel olmayacaktır. Tubitak yerli sinyal sistemi ise bu hatların bütün ihtiyacını karşılamaya yetiyor. Şunun altını çizmek isterim, yapılan yerli sinyal sistemleri tamamen UIC standartlarında ve güvenliği tam olan sistemlerdir. Yerli sistemlerin kuruluşunun da ekonomik yönden ise ülkemize çok büyük katkıları olmuştur ve olacaktır.

Peki geliştirilen bu sistemlerin uluslararası kabul edilirliği var mı?

Var. Anklaşman sistemi için SIL4 sertifikası alındı.

Teknik bilgi ve insan gelişimine bir katkısı oluyor mu çalışmaların?

Know-how olarak katkısı kısıtlı belki, ama uzman gelişimine büyük bir katkı sağladığı kesin.

Geliştirilen sistem ne kadar yerli?

Başta şunu belirteyim, hiç bir ülke yoktur ki böylesi karmaşık sistemlerin tüm parçalarını kendi üretsin. Bu ekonomik gerçeklerle bağdaşmaz. Yerli sinyalizasyon sisteminde de  yabancı menşeli ürünler kullanılmaktadır. Yerli sinyalizasyondan kastedilen malzeme değil, yazılımdır. Sinyalizasyonun en önemli ayağı olan anklaşman ve güvenlik bu yerli yazılımlarla yönetilmektedir. Bu yazılım Tubitak tarafından geliştirılmiştir.

Hangi hat kesimlerinde kuruluyor?

Malatya-Elazığ hat kesiminde, ayrıca Battalgazi, Fırat, Kuşsarayı, Pınarlı ve Baskil istasyonlarında bağımsız olarak yerli sinyalizasyon çalışmakta. Yeni yapılan ihale ile Yolçatı ve Elazığ istayonlarına da kurulumu ve tüm bu istayonların Malatya merkezden kumanda edilmesi projesi devam ediyor.

Proje ilk Denizli civarında başlamamış mıydı?

İlk proje olan Ortaklar-Denizli projesi maalesef bazı nedenlerle kesintiye uğramıştı. 2020 yılında bu proje tekrar başlatıldı. Ekipte ben de yer alıyorum. Projede artık sona doğru geldik.

Daha da yaygınlaşacak mı?

Evet, çok yaygınlaşacak. İki yerde daha proje başlatıldı: Karakuyu-Denizli ve Karakuyu-Afyon. Devamı da kesinlikle gelecek.

Çok teşekkür ediyoruz Cüneyt Bey vakit ayırdığınız için, kolaylıklar diliyoruz çalışmalarınızda.

Kapak fotoğrafı: Cüneyt Gürler ©