En çok karşılaşacağınız demiryolu terimleri, İngilizce karşılıkları ve kolayca anlaşılabilecek açıklamalarıyla.

2 akslı vagon: İng. 2-axle wagon. Genellikle boyları 13 ila 15 metre arasında olan, iki dingilli (her iki yanında ikişer tekerlek gözüken) vagonlar. Genellikle havaleli yüklerin taşınmasında tercih edilir. Taşıma kapasitesi 28 tona kadar çıkabilmektedir. Üstü açık ve kapalı çeşitleri bulunmaktadır.

2 akslı vagon: İng. 2-axle wagon. Genellikle boyları 13 ila 15 metre arasında olan, iki dingilli (her iki yanında ikişer tekerlek gözüken) vagonlar. Genellikle havaleli yüklerin taşınmasında tercih edilir. Taşıma kapasitesi 28 tona kadar çıkabilmektedir. Üstü açık ve kapalı çeşitleri bulunmaktadır.

4 akslı vagon: İng. 4-axle wagon. Genellikle 20 metre boyundadır. 30 metreye kadar çıkabilen özel vagonlar da mevcuttur. Toplam 4 dingilli (her iki yanında dörder tekerlek gözüken, genellikle iki bojili) vagonlar. Genellikle tonajlı yüklerin taşınmasında tercih edilir. Taşıma kapasitesi 57 tona kadar çıkabilmektedir. Üstü açık, kapalı, platform, sarnıç, dökme yük vb çok sayıda çeşitleri bulunmaktadır.

Altyapı işletmecisi : İng. Infrastructure operator. Tasarrufundaki demiryolu altyapısını işleten ve tren işletmecilerinin hizmetine sunan kamu tüzel kişisi veya şirket.

Anklaşman: İng. Interlocking. Demiryolu sinyal sistemlerinin birbiriyle uyumlu şekilde çalışması.

Apleti: İng. Wheel flat. Genellikle vagonun hareketi sırasında tekerin fren vb sebeplerle dönmemesi sonucu oluşan, tekerleğin bir bölgesinde düzleşme oluşması durumu.

ATC – otomatik tren kontrolü: İng. ATC – Automatic train control. Sinyalizasyonun olduğu bölgelerde, trenin o bölüm için belirlenen azami hızın üstüne çıkmasını veya kırmızı sinyaline rağmen devam etmesini engelleyen ve trenin kapı vb sistemlerine otomatik müdahale edebilen sistem.

ATP – otomatik tren koruma sistemi: İng. ATP – automatic train protection. Sinyalizasyonun olduğu bölgelerde, trenin o bölüm için belirlenen azami hızın üstüne çıkmasını veya kırmızı sinyaline rağmen devam etmesini engelleyen sistem.

ATR – ray seviyesinden yükseklik: İng. ATR – above top of rail. Demiryolu üzerindeki bir noktanın (vagonun altı, üstü, yükün en üst noktası vb) rayın üst noktasına uzaklığı.

ATS – otomatik tren durdurma sistemi: İng. ATS – automatic train stopping. Sinyalizasyonun olduğu bölgelerde, kırmızı sinyalin izinsiz geçilmesi halinde treni otomatik durduran sistem.

Balast: İng. Ballast. Demiryolunda rayların üzerine yerleştirildiği, ağırlığı dağıtan, titreşimi emen, su birikimini önleyen, otların büyümesini engelleyen özel taş parçaları.

Banliyö treni: İng. Suburban train. Şehir merkezi ile kenar semtler arasında çalışan, ulusal demiryolu ağını kullanan yolcu trenleri. Ülkemizde üç kentimizde banliyö trenleri çalışmakta: İstanbul (Marmaray), İzmir (İzban) ve Ankara (Başkentray).

Barınma hattı/yolu : İng. Temporary parking line. Demiryolu araçlarının iki görev arasında geçici olarak park yapması için belirlenmiş, ana hattın dışında kalan hatlar.

Baş rampa: İng. Bay platform. Vagona ön taraftan erişim sağlayan, özellikle otomobil yüklemelerinde kullanılan rampa

Bekleme ücreti: İng. Demurrage cost. Vagonların yükleme veya boşaltmada, tanınan serbest süreden daha fazla bekletilmesi durumunda ödenen ücrettir. TCDD vagonları için bekleme ücretinin adı “somaj”, yabancı devlet vagonlarında “sejür”, sahibine ait vagonlarda “hat işgal”dir. Her birinin detayları bu sözlükte ilgili terimde belirtilmektedir.

Blok tren: İng. Block train, full train. Başka bir vagon eklenmesini beklemeden, belirlenen plan dahilinde hareket ettirilen vagon dizisi. Minimum 600 net ton, minimum 950 brüt ton (vagon daraları dahil) ile blok tren oluşturulur. Maksimum brüt ağırlık rotasına göre 1200-1300 brüt ton, max dizi uzunluğu 520 metredir. Avusturya ve Almanya’da brüt tren ağırlığı 1600 brüt tona kadar çıkılabilmektedir. Blok tren taşımacılığı, yurtdışında %20, yurtiçinde ise %50’ye varan fiyat avantajı sağlayabilmektedir.

Boji: İng. Bogie. İki aksın birbirine sabitlenmesinden oluşan ve vagonun ray düzensizlikleriyle bağını en aza indiren dingil sistemi. Ayrı bir uzmanlık haline gelen bojiler, sürüş konfor ve güvenliğini arttırmakta, rayların aşınması ve derayları en aza indirmektedir.

Bölge ve zaman izni: TSİ ve TMİ sistemlerinde, manevra, sinyal arızası ve benzeri bir iş nedeniyle, hattın belirli bir bölümünün, belirli bir saate kadar kullanılması için trafik kontrolörü tarafından verilen izin