Zorluklarla, dertlerle dolu bir yılı geride bırakıyoruz. İşte demiryollarının bir yılı:

Yolcu trenleri sessizliğe büründü

2020’de yolcu trenleri sessizliğe büründü. Pandemi nedeniyle ilk olarak İran sınırı kapandı, yıllar sonra yeniden başlayan Transasya Ekspresi ve Van-Tahran trenleri Şubat ayında durdu. Ardından Mart ayında diğer yolcu trenlerine de ara verildi. Mayıs ayında sınırlı sayıda hızlı tren seferine yeniden başlandı.

Yük trenlerinin yıldızı parladı

Yolcu trenleri depolara çekilirken, pandemi ile yük trenlerinin yıldızı parladı. İran’da kapatılan sınırla tır trafiği aksarken, temassız sınır geçişinin mümkün olduğu yük trenleri imdada yetişti. Yılın ilk altı ayında İran-Türkiye demiryolunda taşınan yük miktarı, 2019’un tamamını aştı.

Avrupa tarafında da tırlar sınır geçişlerinde uzun kuyruklar oluştururken, azalan yolcu trenleri nedeniyle hızları yavaşlamak bir yana artan trenler dış ticarete can suyu oldu. İntermodal trenleri tam anlamıyla patlama yaptı, Türkiye ile Avrupa arasında yapılan intermodal taşımacılığında rekorlar kırıldı, Kapıkule’den geçiş yapan tren sayısı aylık 150’yi geçti.

BTK hattı rekora koştu

2017 sonunda açılan Bakü-Tiflis-Kars hattı, 3. yılında 375 bin ton taşımaya ev sahipliği yaparak, bir önceki yılını ikiyi katladı. Bu rekorda, Gürcistan’daki aktarma istasyonu Ahılkelek’te bir türlü çözülemeyen konvansiyonel yükler için bir çözüm geliştirilmesinin de önemli bir payı oldu. Türkiye tarafındaki Cambaz istasyonunda inşaa edilen aktarma istasyonu, konteyner dışı yüklerin taşınabilmesine imkan verdi.

Marmaray yüke açıldı

2019’da yapılan deneme taşımalarının ardından 2020 başında Marmaray resmen yük trenlerine açıldı. Tehlikeli madde ve gabari dışı yükler taşıyan trenler dışında tüm yük trenleri Avrupa ile Asya arasında Marmaray tünelini kullanarak geçiş yapacak. Bu gelişmeyle birlikte, 2013 yılından bu yana Avrupa ile Asya arası geçişlerde kullanılan Tekirdağ-Derince feribotu da seferlerine son verdi.

Peşpeşe 3 kaza

Çorlu ve Ankara tren kazalarının derin acısı hafızalardayken, 4 gün içinde yaşanan 3 tren kazası yürekleri ağızlara getirdi. Kazaların, yolcu trenlerinin büyük bir kısmının durduğu bir dönemde olması dikkat çekti. Yük trenlerinin çarpıştığı üç kazada iki makinist hayatını kaybetti, ikisi ağır dört makinist yaralandı.

Sivas hızlı treninde testler başladı

Demiryolu yatırım bütçesinden aslan payını alan Ankara-Sivas hızlı tren projesinin Yerköy-Sivas bölümünde inşaat tamamlandı, test sürüşleri başladı. Ankara-Yerköy bölümünde ise çalışmalar devam ediyor. Sivas garı da hızlı tren seferlerine uygun olacak şekilde yeniden inşa ediliyor.

2020’ın tek yeni metro hattı İstanbul’da açıldı

İstanbul’un metro ağının önemli ayakları arasında yer alan ve en çok yolcu taşınan hatlardan biri olması beklenen Mecidiyeköy-Mahmutbey metrosu, bu sene hizmete açılan tek metro hattı oldu. Hattın Kabataş’a kadar uzatılması için ise çalışmalar devam ediyor.

Haliç tramvayı gün sayıyor

Haliç boyunca Eminönü’nden Alibeyköy’e uzanacak tramvay hattının ilk etabında, çökme yaşanan bölümün yeniden yapımı ve elektrifikasyon çalışmaları bu sene tamamlandı. Test sürüşlerinin tamamlandığı hatta son dokunuşlar yapılıyor. Haliç tramvayı açılış için gün sayıyor.

Duran metro projelerinde çalışmalar yeniden başladı

İstanbul’da temeli atılan çok sayıda metro projesi, finansman sorunları nedeniyle neredeyse tümüyle durmuştu. Yeni yönetimin öncelikli konularından biri olan metro inşaatları için yurt dışı kaynaklı finansman bulunması ile 1 tramvay ve 5 metro hattında çalışmaların yeniden başladı.

Yeni raylı sistem projeleri gündemde

İstanbul’da Halkalı’yı Sabiha Gökçen’e bağlayacak hızlı metro hattı, Ankara’da Ankaray’ın Natayolu’na kadar uzatılması, İzmir’de Çiğli tramvayı, Buca ve Karabağlar metroları, Bursaray ve Kayseri tramvayının şehir hastanelerine kadar uzatılması, Konya ve Mersin’e metro hatları, Konya ve Afyonkarahisar’a banliyö hatları gündemde. İnşaat aşamasına gelenler Çiğli tramvayı, Bursaray ve Kayseri tramvay uzatmaları ile Konya ve Mersin metroları.

Demiryolları fazla serbestleşmedi

Demiryollarında serbestleşmeye ilişkin 2020’de önemli bir gelişme olmadı. Körfez Ulaştırma yeni Stadler hibrit lokomotif siparişleri ile göz doldururken, TCDD Taşımacılık, yolcu trenlerinden arttırdığı kapasite ile liderliğini güçlendirdi. 2021’de sübvansiyon desteği verilen yolcu trenlerinin özel operatörlere de ihale edilebileceği duyuruldu, ancak gerek pandemi, gerekse yolcu tarafında hazır bir operatörün olmaması nedeniyle yolcu taşımacılığında serbestleşme 2022’ye kaldı. Hem yük, hem de yolcu tarafında serbestleşme sürecini hızlandırmak için yapılacakları belirlemek üzere bir komisyon oluşturuldu.

Çin treni sosyal medyadan takip edildi

Geçen sene başlayan, bir tanesi de Avrupa’ya devam eden Çin’den gelen trenler bu sene 10’a ulaştı. Aralık ayında ise ilk kez Çin’e giden ihracat blok treni manşetlere taşındı. İlk trenin çıkışındaki aksaklık uzun tartışmalara sebep oldu. 13 günde seferini tamamlayan trenin konumu, TCDD Taşımacılık tarafından her gün Twitter aracılığıyla duyuruldu. İlk trenin varışının ardından, yine buzdolabı taşıyan ikinci tren de yıl bitmeden yola çıktı.

Demiryolu endüstrisinde kritik adımlar

Türkiye’nin üç ilinde tramvayları kullanılan Bursa merkezli demiryolu aracı üreticisi Durmazlar’ın dördüncü şehri Polonya’nın Olsztyn kenti oldu. İlk tramvay seti bu sene başında Polonya’ya gönderildi.

TCDD’nin üç iştiraki Tülomsaş, Tüvasaş ve Tüdemsaş’ın tek çatı altında birleştirilmesi de bu senenin kritik adımları arasında yer aldı. Yeni şirketin ismi Türasaş.

Demiryolu sektörüne ray üretimi ile giren Kardemir’in sektöre yönelik ikinci ürünü ise demiryolu tekerleği oldu. Kardemir’in ilk müşterisi, 1600 tekerlek siparişi veren TCDD Taşımacılık.

Samsun demiryolu açıldı

Yenileme çalışmaları nedeniyle yaklaşık 5 yıldır kapalı olan Samsun-Kalın demiryolu hattı açıldı. Yolcu trenleri durdurulduğuiçin şimdilik sadece yük trenlerinin çalıştığı hatta sefer süresi yarıya inerken, kapasite de 2.5 kat arttı.