Raylı sistem üreticileri ve profesyonellerinin Türkiye’deki en önemli buluşması olan Eurasia Rail fuarı öncesi, Duray ve Durmaray şirketlerinin genel müdürü Burhan Çakır ile sektörün bugünü ve geleceğini konuştuk.

Burhan Bey, öncelikle hayırlı olsun yeni göreviniz. Bir dönem peşi sıra açılan raylı sistem aracı ihalelerinin ardından bir süredir sektörde durgunluk yaşanıyor gibi gözüküyor. Türkiye’de raylı sistem araçları pazarı ne durumda?

Bildiğiniz gibi  2020 yılının ilk çeyreğinde hayatımıza giren  Covid-19 virüsü ve onun dünya genelinde yarattığı Pandemi etkisi, her sektörü etkilediği gibi raylı sistemleri de etkilemiştir. Bu durum pandemi öncesinde başlayan projelerin sürelerinin uzamasına, başlanması için adım atılan projelerin de ertelenmesine neden oldu. Türkiye de de bu süreç farklı ilerlemedi. 2021 yılının 2.çeyreği sonrası  kamu kurum ve kuruluşları ile şirketlerin tam kapasite çalışmaya dönmeleri, 1,5 yıldır yaşanan pandemi sürecinin aşılmaya başladığı ve normalleşmeye yaklaşıldığının sinyallerini veriyor. Bunun sonucu olarak da Türkiye’nin en önemli  sorunlarından biri olan kent içi ve şehirlerarası ulaşım sorunlarının çözümünde raylı sistemlerin hız kesmeden yoluna devam edeceği görülmekte.

Durmazlar Türkiye’de raylı sistem aracı üretimine ilk yönelen yerli firmamız oldu, Bursa ile başlayan tedarik süreci başka şehirlere de ulaştı. Halen Türkiye’de kaç aracınız hizmet veriyor?

Türkiye içinde; Bursa, Kocaeli, Samsun projelerimizde tüm araçlarımızın teslimleri tamamlanmış olup, üretim süreci devam eden İstanbul projemiz kapsamında 30 tramvay aracının da 10 tanesi teslim edilmiş durumda. Türkiye’de mevcutta 114 aracımız fiili olarak bahsettiğim 4 ilimizde hizmet vermekte. Özellikle büyükşehir belediyelerimizin kent içi ulaşım çözümü  için raylı sistem projelerini ve açmayı düşündükleri ihaleleri  takip ediyoruz.

Son dönemdeki ihalelerde yerlilik şartı konulmaya başlandı. Yerli üretim gerçekten teşvik edilebiliyor mu?

Yerlilik şartı tabii ki teşvik edici, ancak tek başına yeterli  değildir.. Yerli ürün olarak kullanılabilecek sistem, ekipman ve  komponentlerin arttırılması ve bunlar için girişimde bulunanların teşvik edilmesi, sektörün rekabet koşulları içinde gelişimi, tedarikçi parkının genişlemesi ve   istihdam yaratma açılarından önemlidir. Bunun için sektörün belli bir ölçek ekonomisine de erişmesini sağlayacak ortak alım projeleri gibi konuların da ele alınmasında yarar olacaktır. Bu konuda ülkemizde model olarak alınabilecek sektörler de mevcut. Bu modellerin Raylı Sistemler sektörüne uyarlanması bile ivme katacaktır diye düşünüyorum. Ölçek ekonomisinin yanında özellikle Tasarım ve Ar&Ge, Yazılım ve Üretim teknolojileri  gibi konularda yapılacak teşviklerle  %51 yerlilik oranı daha da yukarılara çekilebilir.

Durmazlar, Romanya ve Polonya ihracatları ile dikkat çekti. Bunlarda son durum nedir, ne kadarı teslim edildi?

Bursa’ya yaptığımız İpekböceği ve Greencity projelerimiz Türkiye içinde yerli bir üretici tarafından devreye alınmış ilk raylı sistem projeleriydi. Aynı şekilde Polonya Olsztyn projemiz de Türkiye’nin ilk tramvay ihracatı projesi olarak tarihe geçti. Bunun bir AB üyesi ülkeye yapılmış olması da ayrı bir gurur kaynağı oldu. Bu bağlamda Durmazlar olarak gerek yurt içi, gerekse de yurt dışındaki ilk projeleri yapmış ve sektöre ilham vermiş  olmaktan dolayı mutluyuz. Olsztyn projemizin süresi daha önce belirttiğim gibi pandemi nedeniyle biraz uzadı ancak artık sonuna yaklaştık. İlk aşamada toplam 12 tramvaydan oluşan filomuzun 10 adetini teslim ettik .  2022 yılının ilk çeyreğinde son aracımızı da teslim edeceğiz. Olsztyn belediyesi kullanımda olan araçlarımızdan duyulan memnuniyetten dolayı ihalenin uzatma opsiyonunu kullanarak  ilave 12 araca kadar ikinci bir parti siparişi verme arzusunda olduklarını ilettiler. Romanya projemizde ise, Reşita şehri için 13 adet tramvay aracı üretip teslim edeceğiz. Şu an ürün tasarım ve geliştirme çalışmalarımız devam ediyor. Bu araçların da üretimine 2022 yılının ilk çeyreğinde başlayıp  2022 yılı sonuna kadar  tamamlamayı planlıyoruz.

Türkiye olarak bu alanda innovatif ürünler ve teknolojiler üretebiliyor muyuz?

Durmazlar Holding, bir çok alanda dünya çapında teknolojik ürünlerin altında imzası olan bir firma. Sadece Raylı sistemler değil, tamamen müşteri ihtiyaçlarına göre özel olarak tasarlanan ve üretimi yapılan Durma markası ile bilinen sac işleme makinaları, raylı sistemler için hem kendimiz, hem de dünyanın sayılı büyük firmalarının araçlarında kullanılmak üzere ihraç ettiğimiz bogie ve araç gövdeleri, İpekböceği, Greencity ve Panorama markaları ile ürettiğimiz tramvaylarımız, otomotiv sektörü için  izolasyon malzemeleri üretim tesislerimiz ve bu alanların her biri için yapılan Ar&Ge çalışmalarıyla sektörlerinde öncü firmalardan oluşmakta.  Bu alanlarda yapılan çalışmalar sektörlerindeki diğer oyunculara da ilham vermiş olup hepsi birbirinden değerli ve özeldir bizim için.

Türkiye’de yeni yeni kentler raylı sistem kurmaya çalışıyor, özellikle İstanbul’da çok sayıda metro inşaatı devam ediyor. Sektörün geleceğini nasıl görüyorsunuz?

Yapılan araştırmalara ve dünyayı etkilemesi beklenen megatrendlere göre büyük kentlerde ve megapollerde yaşayacak nüfus sürekli artmakta olduğu için Dünya genelinde fosil yakıtlı ulaşım araçları yerine elektrikli veya yenilenebilir enerji kullanan, daha çevreci özellikler barındıran ve biribirine entegre olarak haberleşebilecek, bütünleşik ulaşım sistemleri ile büyük kentlerde yaşayan  insanlarının mobilite ihtiyaçları karşılanmaya çalışılacak. Bu raporlara göre en fazla büyüme ve teknolojik yenileme ihtiyacı içinde olacak sektörlerden birinin de Raylı Sistemler olacağı öngörülüyor. Türkiye’de de raylı sistemler sektörünün artan nüfus ve ihtiyaçlar doğrultusunda , dünyadaki trende paralel olarak bu güne göre çok daha ilerilere taşınacağını düşünüyoruz. Böyle bir potansiyeli içeride yapılan araştırmalar da doğruluyor. Örneğin İstanbul, şu an 10 metro projesini aynı anda ilerleterek Çin’in Hangzhou şehrinde yapılan projeleri geçti ve dünyanın aynı anda en çok metro yapılan şehri oldu. Türkiye’mizde bu ve bunun gibi çalışmalar hem ülkemiz, hem de sektörümüz adına gurur verici. Bu yatırımların önümüzdeki yıllarda da artarak devam edeceğini düşünüyoruz.

Bunca yılın ardından, az sayıda global firmanın pazara hakim olduğu bu zorlu sektöre “iyi ki girmişiz” diyor musunuz?

Ben henüz bu göreve başlayalı üç ay kadar bir zaman oldu. Uzun yıllardır otomotiv sektörünün içinde görev yaptım. Dolayısıyla hem görevde, hem de sektörde  dışarıdan yeni bir bakış olarak şunu söyleyebilirim. Bu sektöre giriş yaparak hem grubumuz, hem de ülkemiz adına oldukça cesur ve önemli bir adım atıldığını düşünüyorum. Türkiye’de üreticisi olmayan bir sektörün hem Ar-Ge, hem de üretim sorumluluğunu üstlenerek öncü adımı atan ve gerek yurt içinde, gerekse de yurt dışında başarılı projelerle üretmiş olduğu tramvaylarla bulunduğu şehre o yerin yeni bir sembolü olarak renk katan ürünlerle yeni bir sektörün doğuşuna ve böyle bir yetkinliğin kazandırılmasına öncülük etmiş olmaktan dolayı elbette ki çok mutluyuz ve gururluyuz. Bu yönümüzle bizim yolumuzu takip eden yeni üreticilerin de doğmasının yolunu açmış olduk.  Hepimiz için yeni bir sektördeki ilk on yıllık öğrenme ve gelişim dönemi sonrasında sürdürülebilirliği ön planda tutacağımız olgunlaşma evresine geçiş yapıyoruz şimdi.  

Burhan Bey, çok teşekkür ediyoruz vakit ayırdığınız için, başarılar diliyoruz.

Kapak fotoğrafı: Durmazlar ©