“Türkiye’yi lojistik köylerle donatmak” hükümetin 2023 ulaşım stratejisinin önemli bir parçası.

Köyler asıl olarak demiryollarının diğer ulaşım sistemleriyle entegrasyonu sağlamak amaçlı yapıldığından, 16 demiryolu bağlantılı lojistik köyün yapımını TCDD yürütmekte. Bunların dışında da lojistik köyler planlanmakta/inşa edilmekte. 2 tanesinin İstanbul Büyükşehir Belediyesi inşa edecek. Bir tanesi ise Manisa Organize Sanayi yönetimi tarafından hizmete açıldı bile.

TCDD, web sitesinde, kendi yapacağı tüm lojistik köylerinde, demiryolu bağlantısı, konteyner sahası, gümrüklü sahalar ve depolar, park alanları, banka, restoran ve akaryakıt istasyonları olacağını belirtmiş. Bunlar elbette, özellikle mevcut demiryolları terminallerinin imkanları düşünüldüğünde sevindirici. Ancak yeterli mi? Bunlar, lojistik yoğunluğun önemli bir kısmının bu köylere kaymasını sağlayabilir mi? Bunun için kesinlikle daha fazlasına ihtiyaç var. İşte lojistik köylerin 10 olmazsa olmazı:

Merkezi yönetim

Çok sık bahsi geçmeyen bir konu olmakla birlikte, merkezi bir yönetim lojistik köy için yaşamsal öneme sahip. Bu yönetim;

• köy hakkında doğru bilgilendirmeyi sağlamalı;
• yeni projeler için kontak kurulacak ve projeleri takip edip desteklemeli;
• müşterilerin yeni talepleri doğrultusunda gelecek planları hazırlamalı;
• özellikle farklı birimler veya kamu kurumları arasında koordinasyon sağlayarak ortaya çıkan problemleri çözmelidir.

Alman lojistik köyleri (GVZ) bu açıdan güzel bir örnek oluşturuyorlar. Manisa Organize Sanayi’ndeki MOS Lojistik de Türkiye’deki muhtemelen tek örnek.

Gümrük hizmetleri

Lojistik köy içinde gümrük olması elbette şart. Ancak yeterli değil. Gümrük çalışma saatlerinin yörenin ihtiyaçlarıyla uyumlu olması da gerekiyor. “Geçici stoklama” statüsünde kapalı ve açık alanların olması çok büyük hız ve esneklik kazandırıyor. Ayrıca gümrüğün o bölgedeki tek, en azından belli başlı şirketlerin ve gümrükçülerin tercih ettiği gümrük olması çok önemli.

Demiryolu bağlantılı kapalı depo

Lojistik köylere demiryolu bağlantısı zaten planlanıyor. Ancak, demiryoluna önemli bir kayışın olabilmesi için yüklerin doğrudan demiryolu bağlantısına sahip depolarda tutuluyor olması çok önemli. Demiryolunun depoya yakın olmasının, deponun demiryolu bağlantısı olduğu anlamına gelmediğini hesaba katmak gerekiyor.

Terminal içi demiryolu hizmetleri

Türkiye’nin en büyük ve en çok kullanılan demiryolu terminali olan Halkalı hakkında çok şikayet duyarsınız. Terminale gelen trenlerin park, boşaltma/yükleme, hatta manevra için boş yer olmamasından dolayı sık sık gecikmeler oluşmaktadır. Şirketler vinç firmalarına, gümrüğe ve personele bu gecikmelerden dolayı ek ödemeler yapmak durumunda kalabilmekteler. Bu yüzden lojistik köye yeterince hat, alan ve ekipmana sahip olmalı, ve tabii bu kaynaklar da çok etkin ve planlı bir şekilde kullanılmalı.

Bilgi portali

Herkes bilinmeyenlerden nefret eder. Lojistik köyler herkesin ulaşabileceği ve anlaşılır bir şekilde hangi servislerin ne şekilde verildiğini yayınlamalıdır. Bunların arasında lojistik köyün kendi hizmetleri için belirlediği standartlar, ve standart hizmetler için uygulanan tarifeler de yer almalıdır. Örneğin DGG web sitesinde Alman lojistik köylerinde verilen tüm hizmetler belirtilmektedir. Bugüne kadar harcanan milyonlarca liraya rağmen, bahsi geçen lojistik köylere dair bilgilere, hatta kontak kişilere dair bilgilere ulaşmak neredeyse imkansızdır.

Elleçleme hizmetleri

Lojistik köylerdeki elleçlemeler genellikle standart konteyner ve paletlerle sınırlıdır. Elbette etkin bir vinç sistemi, maliyet, hız ve alan kullanımı açısından eşsizdir. Ancak dökme yükler, rulo saclar, kağıt, çelik boru gibi demiryolunun rakipsiz olduğu bazı alanlara ilişkin de elleçleme hizmetlerinin verilebiliyor olması gerekir. Bitmiş araç, kimyasallar, lastik, ağır makinalar da lojistik köylerin iyi müşterileri olabilirler. Bunun için lojistik köyler, bu tür yüklere özel ekipmanlar, onlara ayrılmış stok alanları ve yetişmiş personel bulundurmalıdırlar. Örneğin, üstü kapalı bir boşaltma sahası, kötü havalarda bile trenden kamyona aktarmanın gerçekleştirilebilmesini sağlayacaktır.

Esnek taşıma hizmeti

Türkiye’de kamuya ait lojistik merkezlerdeki karayolu taşıma hizmetleri genellikle kooperatifler tarafından verilir. Kooperatifler, genellikle, herhangi bir lojistik şirketin sağlayamayacağı miktarda büyük bir kamyon havuzu anlamına gelmektedir. Ancak kooperatifler monopoldürler, ve kolaylıkla hiç kendini geliştirmeyen bir hizmet verir hale gelebilirler. Lojistik köylerde rekabetin mutlaka garanti altına alınması gerekmektedir. Kooperatifler ve kamyon firmalarıyla dönemlik kontratlar işe yarayabilir. Bu kontratlarda hizmet kalite düzeyi, tarife, kullanılacak araç çeşit ve sayısı mutlaka belirtilmelidir.

Çevre işletmelere bağlantı

Bir bölgedeki lojistik hizmetler genelde bölgedeki en büyük sanayi kuruluşları tarafından şekillendirilmektedir. Bu kuruluşlar kolayca yer değiştiremez, dolayısıyla lojistik köyleri bu tesislere bağlamak gerekir. Ve tabii ki en güzel iyisi demiryolu bağlantısıdır. Bu tesislerin hacmi, lojistik köye, ihtiyaç duyduğu hacmi daha en başında yakalamasını sağlayacaktır. Tekrar edersek: Yakın olması, bağlantılı olduğu anlamına gelmez.

Limanlarla bağlantı

Türkiye’nin ithalat ve ihracatının yarısı deniz yoluyla taşınmaktadır. Lojistik köyler bu yüklerin bir kısmı için çekim merkezi olmalıdır. En yakın limana ucuz, hızlı ve düzenli bağlantı bir başka zorunluluktur. Manisa Organize Sanayi içindeki MOS Lojistik ile Kayseri Organize Sanayi yakınındaki Boğazköprü terminali, halen Aliağa ve Mersin limanlarına demiryolu ile sağladıkları düzenli konteyner taşıma hizmeti ile bir adım öndedirler.

Genel hizmetler

Bugün, hemen tüm lojistik şirketlerinin terminallerdeki varlığı küçük ofislerle, hatta basit mobalarla sınırlıdır. Sadece depoların değil, aynı zamanda lojistik şirket ofislerinin de lojistik köylerinde bulunması, lojistik köy için büyük avantaj sağlayacaktır. Kiralık ofis alanları, şehir merkezine toplu ulaşım, bankalar, restoranlar, park alanları da elbette gerçek bir lojistik merkez olmanın ön şartları arasındadır.

Kapak Fotoğrafı: MOS Lojistik ©