Kısa bir sürede yerli bir tramvay markası yaratan, ve son dönemde ihalelere damgasını vuran Durmazlar’ın Bursa Nilüfer’deki tesislerini ziyaret ettik ve Durmaray Satış Müdürü Sunay Şentürk ile şirketin bugünü ve yarınını konuştuk.

2000’li yılların başında, Türkiye’de metro ve tramvay yatırımları henüz sınırlı, ve tamamı yurtdışından temin ediliyordu. Kentlerimizde çok sayıda Avrupalı kentlerinden hibe yoluyla alınmış ikinci el tramvay kullanılıyordu. Türkiye’de bu alanda know-how çok sınırlı idi. Yan sanayi ise yok denecek kadar azdı.

Durmazlar, makina fabrikasının hemen yanında demiryolu aracı üretme işine soyunduğunda bu zorlu ortamda işe başladı. Hedef ise iddialı idi: Neredeyse tamamı ithalat yoluyla temin edilen kentiçi raylı sistem araçlarının (metro, tramvay, hafif raylı) Bursa’da üretilmeye başlanması.

Herşey 5 kişi ile başladı

Bundan altı yıl önce 5 kişi ile demiryolu işine soyunan Durmazlar, bugün raylı sistemlerde 170’i mühendis toplam 300 kişilik ekibi ile dev bir üretici haline geldi. Yılda 100 araç üretim kapasitesine ulaşan raylı sistemler bölümü, 1956’da kurulan ve Türkiye’nin en büyük makina üreticisi olan Durmazlar’ın önemli bileşenlerinden biri haline geldi.

Bu alanda henüz üniversite ve meslek okulu düzeyinde teknik eğitim emekleme aşamasında iken, teknoloji ve know-how neredeyse sıfıra yakınken nasıl bu noktaya gelindi? Zor olduğunun altını çiziyor Sunay Bey. Bir yandan yabancı rakipleriyle aynı kalite seviyesini koruyup, bir yandan da kendi katma değerlerini arttırmak için büyük bir efor sarfettiklerini belirtiyor.

Durmazlar Bursa Nilüfer Raylı Sistem Fabrikası. Foto: Durmazlar

100 kişilik Ar-Ge ekibi

Durmazlar’ın bu tür araştırmalar için bünyesinde kurduğu Ar-Ge merkezinde bugün 100 kişi çalışıyor. Bu ekip, 2013’te 17 buluşla, Türkiye’de 9. sırada yer aldı. 2014 yılında da Durmazlar, Teknoloji Ödülleri ve Kongresi’nde tramvay aracı ile büyük ödülün sahibi oldu.

Durmazlar’ın ilk raylı aracı, Bursa için ürettiği tramvay “İpek Böceği”. Türkiye’nin ilk yerli tramvayı olan İpek Böceği, 2013 yılından bu yana Bursalılara hizmet veriyor. İpek Böceği’nin çalıştığı bu hat, %8,4 eğim ile dünyanın dik tramvay hatları kategorisinde. “Herhangi bir ciddi kaza, projenin sonu olurdu” diyor Sunay Bey. Bu yüzden tramvayın parçaları konusunda titiz davranılmış, kaliteden ödün verilmemiş.

İpek Böceği yerli mi?

Yerlilik tartışmalarına temkinli yaklaşıyor Sunay Bey. “Dünya standartlarında bir ürün üretecekseniz, sadece o parçaya odaklanmış ve tüm dünyaya ürününü tedarik eden şirketlerle çalışmalısınız” diyor. Örneğin, oldukça dik bir hatta çalışan İpek Böceği tramvayında, kalitesini dünyanın dört bir yanındaki tramvaylarda defalarca kanıtlamış bir fren markası ile çalışmak zorunda olduklarını ifade ediyor.

Buna rağmen, yerlilik oranında oldukça iddialı hedeflerden de geri durmamış Durmazlar. “5 yılda %50 ‘den fazla yerlilik” hedefini aracın tamamında yakalamayı başarmışlar. HRS ve tramvay araçlarındaki tasarımın, bogi setinin, araç iskeletinin ve aracın bitimine kadarki montaj hattı çalışmalarının %100 yerli olduğunu da önemle vurguluyor, Sunay Bey.

İlk hedefleri dizaynı tümüyle kendi içlerinde yapmak olmuş. Bursa’nın otomotive de tedarik sağlayan güçlü yan sanayii büyük avantaj sağlamış. Dizayn tümüyle kendi ekipleri tarafından yapılıyor. Güçlü bir yazılım ekipleri var, ve araçların tüm iç yazılımları “in-house” hazırlanıyor. Durmazlar araçlarının çekiş sistemleri ise Siemens’ten.

İlk projede analiz ve testler konusunda yurtdışında çalışmak zorunda olduklarını fakat artık bir çok analizin kendi içlerinde yapıldığını belirten Sunay Bey, yapımı halen devam eden 1,4 km uzunluğundaki test hattı ile yurt dışına bağımlılığın daha da azalacağını belirtiyor.

2015’e Durmazlar damgası

2015’te Türkiye’de 6 kentiçi raylı sistem ihalesi sonuçlandı. Bunların 3 tanesini, Bursa, Kocaeli ve Samsun ihalelerini, Durmazlar kazandı. Tramvayın yanına hafif raylı sistem aracını da ekleyen ve Bursa Büyükşehir Belediyesi ile 60 adetlik kontrat imzalayan Durmazlar, ürün gamına da yeni ürünler katmaya hazırlanıyor.

Bursa’nın dar sokaklarına uygun üretilen İpek Böceği’nin Kocaeli ve Samsun için üretilen yeni modeli daha geniş olacak. Durmazlar, tramvay ve hafif raylı sistem araçlarının ardından metro modeli üzerinde de çalışmaya başlamış. İstanbul’un büyük metro ihalelerine girmeyi planlıyorlar.

Türkiye sınırlarının dışına çıkabilecek mi?

Türkiye, metro ve tramvay yatırımları ile önemli bir pazar olsa da, “dünya kalitesinde üretim”in bir göstergesi de yurtdışı pazarlar. Durmazlar’ın araçları şimdilik Türkiye’de kullanılsa da, dünya devleri için parça üretmeye başlamış. Alstom’un PKP (Polonya Demiryolları) için ürettiği hızlı tren setlerinin bojisi Durmazlar tarafından üretilmiş.

Durmazlar’ın bojilerini ürettiği bir başka proje de, İtalyan Trenitalia’nın kullanacağı EMU setleri.

Foto: Durmazlar

Yurtdışı pazarlar konusundaki iştahları gözden kaçmıyor. Durmazlar, son yapılan dünyanın en büyük demiryolu fuarı Innotrans’ta iki aracını birden sergiledi. Bu sene de, yeni nesil tramvayları ile fuarda yer alacaklarını belirtiyorlar. Dubai’de yapılan Middle East Rail’e katılmaları da Durmazlar’ın ilgisinin Avrupa ile sınırlı olmadığını gösteriyor.

Kapak Fotoğrafı: Durmazlar ©