Sabiha Gökçen havalimanı metro bağlantısı hafta sonu açıldı.

Türkiye’nin en yoğun ikinci havalimanını (2021), Anadolu yakasının ilk metrosuna bağlayan 4 istasyonluk uzatma hattı 7 yıllık bir çalışmanın ardından tamamlandı. İşte Sabiha Gökçen metrosuna dair 10 soru, 10 cevap:

Sabiha Gökçen’e gitmek için Tavşantepe’de aktarma mı yapılacak?

Hayır. Kadıköy-Tavşantepe arasında hizmet veren M4 metro hattı, artık Kadıköy-Sabiha Gökçen arasında hizmet vermeye başladı. M4 hattına 4 istasyon daha eklenmiş oldu. Kadıköy’den metroya binen bir kişi herhangi bir aktarma yapmadan Sabiha Gökçen’e ulaşabilecek.

M4 hattı, uzatma hattı ile toplam 33 km’ye ulaştı ve İstanbul’un en uzun metro hattı oldu. Ancak bu ünvanı uzun sürmeyecek. Önümüzdeki aylarda açılması planlanan Gayrettepe-İstanbul Havalimanı hattı 36 km.

Sabiha Gökçen’e raylı sistemle nerelerden ulaşılabilecek?

M4 hattı üzerindeki bölgelerden (Kadıköy-Göztepe-Kozyatağı-Adliye-Tavşantepe-Sabiha Gökçen) tek metro ile havalimanına ulaşılabilecek.

M4 hattı Ayrılık Çeşmesi’nde Marmaray ile entegre. Dolayısıyla tek aktarma ile tüm Marmaray hattı üzerindeki bölgelerden Sabiha Gökçen’e ulaşmak mümkün.

M4 hattına entegre olacak Bostancı-Dudullu metrosu (M8) da bu yıl içinde açılıyor. Bu hat üzerindekiler de tek aktarma ile Sabiha Gökçen’e ulaşabilecek.

Metrobüs’ün Uzunçayır istasyonu ile Ünalan metro istasyonu entegre. Buradan Söğütlüçeşme-Altunizade-Zincirlikuyu-Mecidiyeköy-Merter-Avcılar-Beylikdüzü güzergahı üzerindeki bölgelere tek aktarma ile erişim mümkün.

Hızlı trenden Sabiha Gökçen’e nasıl ulaşılır?

Hızlı trenin Pendik istasyonunu Sabiha Gökçen’e bağlayacak bir metro projesi var, Pendik-Sabiha Gökçen hattı (M10). Ancak ilerleme düzeyi hayli düşük, tamamlanması için en az birkaç yıl gerekiyor.

Pendik tren istasyonu ile M4 Pendik metro istasyonu arası sadece 1 km (yürüyerek 12 dakika). Yürümek istemezseniz (ki güzergah yaya dostu sayılmaz) otobüs ve dolmuş bağlantısı bulunuyor.

Havalimanına ulaşım ne kadar sürüyor?

Kadıköy-Sabiha Gökçen arası metro ile seyahat süresi 52 dakika. Sabiha Gökçen’e Pendik’ten 12, Kozyatağı’ndan 40 dakikada ulaşmak mümkün. Marmaray kullanarak Ayrılık Çeşmesi aktarması ile yaklaşık 50 dakikada Sirkeci’den Sabiha Gökçen’e ulaşmak mümkün.

Metro hangi saatler arasında çalışıyor?

M4 metrosu 06:00-00:00 (sabah 6 ile gece yarısı) arası hizmet veriyor. M4 hattı “gece yarısı metrosu” kapsamında Cuma’yı Cumartesi’ye ve Cumartesi’yi Pazar’a bağlayan gecelerde kesintisiz hizmet veren metrolar arasında.

Metroyu kim yaptı, kim işletiyor?

M4 metrosunun 26 km’lik Kadıköy-Tavşantepe etabı İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), 7 km’lik Tavşantepe-Sabiha Gökçen etabı Ulaştırma Bakanlığı tarafından yapıldı.

Ulaştırma Bakanlığı, İstanbul’da yaptığı metroları kendi işletme kararı almıştı, ancak bu İBB tarafından işletilen bir hattın uzatması olduğu, ayrı bir işletme mümkün olmadığı için olsa gerek, işletmesini İBB’ye devretti. Kadıköy-Sabiha Gökçen hattı tümüyle İBB tarafından işletiliyor.

Uzatma hattının maliyetini kim karşılıyor?

Hattın maliyeti 4.5 milyar TL. Hat için yapılan harcamalar ve kredi ödemeleri Ulaştırma Bakanlığı’na ayrılan bütçeden, yani Hazine’den karşılanıyor.

Ulaştırma Bakanlığı, kentlerde yaptığı raylı sistem yatırımlarının bedelini, hat işletmeye alındıktan sonra, belediyelerden belirli bir kural çerçevesinde geri alıyor. Eskiden raylı sistem bilet gelirinin %15’i olarak uygulanan geri ödeme bedeli, 2019 yılından bu yana belediyenin tüm bütçe gelirinin %5’i olarak belirlenmeye başladı.

Uzatma hattının maliyeti olan 4.5 milyar TL, İBB tarafından, 30 ayda, ayda 150 milyon TL taksitle Ulaştırma Bakanlığı’na ödenecek.

Bu geri ödeme yöntemi, “kendini ancak uzun sürede amorti edebilen metro yatırımlarının bedelinin çok kısa sürede karşılanmak durumunda kalınacağı” şeklinde eleştirildi. Bankalardan metrolar için alınan krediler genellikle 10-12 yıl gibi uzun vadelere yayılıyor, yapım yıllarına denk gelebilecek ilk yılları anapara ödemesiz olabiliyor. Ulaştırma Bakanlığı’nın yönteminde ise belediyeler yapım boyunca hiçbir ödeme yapmıyor ve devralınan tarih itibariyle hesaplanan toplam maliyet bütçe geliri oranında bir vadeye yayılıyor. Bu modelin belediyeler açısından avantajları olduğu kadar, dezavantajları da var.

7 km hat neden 7 yıl sürdü?

2015’ten Ulaştırma Bakanlığı tarafından ihalesi yapılarak çalışmalara başlanan metro hattının yapım hızı, İstanbul’da metro inşaatı ortalamalarının altında. Karşılaştırma açısından, 5 katı uzunluğundaki, yine Ulaştırma Bakanlığı tarafından yaptırılan Gayrettepe-İstanbul Havalimanı 6 yılda işletmeye alınacak.

Öte yandan uzatma hatları, seferlerin devam ettiği bir hatla entegrasyon gerektiriyor. Bu da hem inşaat, hem de test aşamalarında ek zorluk demek.

Gayrettepe-İstanbul Havalimanı projesine büyük bir kaynak ayıran Ulaştırma Bakanlığı’nın, her iki havalimanının metro bağlantılarını aynı yıl açacak şekilde kaynak planlamasını yapmış olması da muhtemel.

Hat Viaport’a ve Pendik YHT istasyonuna uzayacak mı?

Uzatma hattı aslında 2 etaptan oluşuyor ve 2. etap olan Sabiha Gökçen-Kurtköy Kavşağı kısmında 3 istasyon daha bulunuyordu (Teknopark,Yenişehir,Kurtköy/Viaport). Bu etap da Ulaştırma Bakanlığı tarafından yapılacağı duyurulan projeler arasında yer alıyordu. Ancak bakanlık internet sitesinin şehirler bölümündeki projeler arasında artık adı geçmiyor.

Sabiha Gökçen’i Pendik istasyonuna bağlayacak bir proje daha bulunmakta: M10 Pendik-Sabiha Gökçen metrosu. M4 hattı uzatması değil, ancak Sabiha Gökçen ile Fevzi Çakmak/Hastane arasında aynı hattı kullanacak. Burada çatalla ayrılan hat Kaynarca istasyonunda M4 Tavşantepe-Tuzla uzatması ile entegre olacak. Hattın son durağı ise Pendik, burada Marmaray ve hızlı trenle entegre olacak. İBB tarafından yürüten projede ilerleme seviyesi %30, ancak işlerin yavaşlığı nedeniyle mevcut yüklenici ile anlaşma iptal edildi, yakın dönemde yeniden ihaleye çıkılacağı duyuruldu.

Sabiha Gökçen’den toplu ulaşım imkanları neler?

• M4 Kadıkoy-Sabiha Gokcen metro
• Havabus (Taksim, Yeni Sahra, Kadıköy)
• Havaist (Taksim, Yeni Sahra, Kadıköy)
• İETT (132H Pendik, 16S Harem, E-10 Kadıköy, E-11 Kadıköy, E-3 4. Levent, E-9 Bostancı, MR60 Pendik, SG-1, SG-2 Taksim, UM73 Necip Fazıl)

Kapak fotoğrafı: Alikam1896, CC BY-SA 4.0