İstanbul’un yeni havalimanı ilk metrosuna kavuşuyor.

Taksim’e yaklaşık 40 km uzaklıktaki İstanbul Havalimanı’nı şehir merkezine bağlayacak metro, 22 Ocak’ta açılıyor. Havalimanı ulaşımına hızlı ve konforlu bir alternatif getirecek metro hattı, bazı önemli “ilk”leriyle de dikkat çekiyor.

En uzun metro hattı

37 km uzunluktaki Gayrettepe-İstanbul Havalimanı hattı, ülkemizde tek seferde inşa edilen en uzun metro hattı. Şehrin yerleşim bölgelerinden hayli uzakta olan havalimanını mevcut metro ağına bağlamak için bu kadar uzun bir hat gerekiyordu.

Tüneller rekor sürede kazıldı

Havalimanının öngörülenden önce tamamlanması ve erişimin Atatürk Havalimanı’na nazaran zor olması, metro konusunda yoğun bir kamuoyu baskısı yarattı. Büyük bir bütçe ayrılan projenin tünel kazılarında 10 TBM kullanıldı, ayda ortalama 1200 metre tünel kazılarak bu alanda rekor kırıldı.

Şimdilik tam otomatik, yakında sürücüsüz

M11 Havalimanı metrosu, İstanbul’un dördüncü, Avrupa yakasının ikinci sürücüsüz metrosu olmaya hazırlanıyor. Ancak başlangıçta trenler tam otomatik çalışacak. Trenin tüm sürüşü otomatik olacak, ancak tüm sürüş boyunca vatman bulunacak ve acil bir durumda müdahale edecek. Metro araçları bir süre sonra tümüyle sürücüsüz olarak çalıştırılacak.

Yerli sinyalizasyon ilk kez kullanılıyor

Tam otomatik/sürücüsüz metronun sinyalizasyon sistemi Türkiye’de geliştirildi. Aselsan tarafından geliştirilen Cobalt sinyalizasyon sistemi yazılım, donanım ve sistem bileşenlerini içeriyor. M11 hattında 3 dakika aralıkla sefer yapılmasını mümkün kılacak. Sistem, önceden belirlenen performans kriterlerine göre trafiğin yönetilmesi, otomatik sevk, otomatik park ve yıkama, gecikmelerin regüle edilmesi, kestirimci ve önleyici bakım, eski seferlerin sistem üzerinden izlenebilmesi gibi bir dizi önemli özelliği içinde barındırıyor.

Yerli sinyalizasyon ve tam otomatik/sürücüsüz işletim sisteminin modernize edilecek ve Halkalı’ya kadar uzatılacak M1 hattında da kullanılması bekleniyor.

En hızlı metro

M11 İstanbul Havalimanı metrosu 120 km/s hıza kadar çıkacak. Yüksek hız, az sayıdaki durak sayesinde 33 km’lik mesafe 24 dk sürecek. Benzer uzunluktaki Kadıköy-Sabiha Gökçen metrosunun (33 km) sefer süresi 52 dakika. Sürücüsüz Üsküdar-Çekmeköy metrosu ise 20 km’yi 32 dakikada tamamlıyor.

İlk “yerli” metro

Araçlar için Çin CRRC firması ile anlaşılmıştı. 22 setlik (176 araç) anlaşmanın ilk 10 seti öncelikli talep edilmişti, bu hafta başlayacak seferler bu 10 set ile yapılacak. CRRC’nin Ankara’da, Ankara metro araçları için de kullandığı bir montaj tesisi bulunuyor.

Ulaştırma Bakanlığı’nın açıklamasında araçların motor, elektrik sistemi ve bataryalarının Türkiye’de üretildiği, yerlilik oranının %60’ı bulduğu belirtiliyor. Ancak yerli metro ifadesi için orandan çok araçların tasarım ve lisansının kime ait olduğu belirleyici. Bu yüzden yukarda yerli ifadesini tırnak içinde kullandık, Bozankaya tarafından üretilmekte olan ilk yerli metro Gebze metrosunda kullanılacak.

Havalimanı bağlantısı iyi planlanamadı

Metronun İstanbul Havalimanı istasyonu, otoparkın ön tarafında yer alıyor. Bu da terminal girişine 300 metre uzaklıkta olması demek. 300 metre çok uzun bir mesafe değil gibi gözükse de, havalimanı yönetimi metro ile terminal arasında lastik tekerlekli araçlar çalıştırmayı planlıyor.

Ancak ikisi de yeni bu iki projede entegrasyonun iyi dizayn edilmemiş olması, metronun otoparktan daha uzağa düşmesi üzücü.

En derin istasyon Gayrettepe bahara kaldı

Metro hattının şehir merkezindeki ilk istasyonu Gayrettepe olacak. Bu istasyon henüz hazır değil, bu yüzden Pazar günü hattın kalan bölümü, Kağıthane-İstanbul Havalimanı bölümü açılacak.

Gayrettepe İstasyonu, metrobüsün Zincirlikuyu durağının hemen yanında, M2 Yenikapı-Hacıosman metrosu ile de bağlantılı. İstasyonun bir özelliği de derinliği. 72 metre derinlikteki istasyon, geçtiğimiz günlerde açılan Yıldız İstasyonu’na ait rekoru kırarak, İstanbul’un en derin istasyonu ünvanını kaptı.

Metroyu Ulaştırma Bakanlığı işletecek

M11 metrosu, diğer bazı raylı sistem projelerinde olduğu gibi Ulaştırma Bakanlığı tarafından yapılmıştı. Ancak diğerlerinden farklı olarak, işletilmesi de bakanlık bünyesinde oluşturulan ekip tarafından yapılacak. Bu yüzden duraklarında M işareti yerine U işareti görülecek. Hatta bu yazıda sık sık kullandığımız M11 numaralandırması da, tüm metroların İBB bünyesinde çalıştırıldığı bir dönemden kalma, artık kullanılmayabilir.

Bu durumun, kentteki tüm ulaşım sistemlerinin entegre bir şekilde planlanmasını zorlaştırması ve trafik/bakım yönetimi gibi konularda aynı işi yapan iki farklı ekip ihtiyacı doğurması gibi olumsuz yanları var. Öte yandan Ulaştırma Bakanlığı, yapıp belediyelere devrettiği projelerin geri ödemelerini hızlandırmıştı. Maliyeti hayli yüksek olan bu hattın İBB bütçesine bir etkisi olmayacak.

Gittiğin kadar öde

M11 metrosunda, Marmaray ve metrobüste kullanılan, “gittiğin kadar öde” sistemi kullanılacak. 3 istasyona kadar seyahatler diğer metrolar gibi fiyatlandırılırken, daha uzun seyahatlerde daha yüksek ücret ödenecek. Yine Marmaray ve metrobüste olduğu gibi, İstanbul Kart kullanan yolcular, baştan en uzun tarife ücreti ödeyip, indikleri istasyonda fazla miktarı geri alabilecekler. Yayınlanan tarife şöyle:

Halkalı uzatması

İstanbul Havalimanı metrosunun ikinci etabı olan İstanbul Havalimanı-Halkalı’da çalışmalar hayli hızlandı. Bu hattın da önümüzdeki seneye kadar açılması planlanıyor. Halkalı etabı tamamlandığında, havalimanı metrosu 5 raylı sistem hattı ile entegre olacak: Marmaray, Kayaşehir uzatması bu sene tamamlanacak M3 metrosu, M9 metrosu, hızlı tren, Trakya bölgesel trenleri.

Kapak fotoğrafı: Ulaştırma Bakanlığı ©