Marmaray’ın açılışı, medyada, “Avrupa Asya’ya bağlandı, İngiltere’den Çin’e kesintisiz gidilebilecek” şeklinde yer buldu.

Ne yazık ki, Marmaray, şimdilik, sadece iki kıtanın kıyılarını, İstanbul’un iki yakasını birleştiriyor.

Çünkü Marmaray’ın açılan bölümü her iki ucundan da henüz Türkiye demiryolu ağına bağlanmadı. Dolayısıyla Marmaray halen sadece İstanbul içi yolcu taşımacılığında kullanılıyor. Avrupa’dan gelen vagonların Asya’ya geçişi henüz teknik olarak mümkün değil. Daha tamamlanması gereken 63 km yol var, ve 2015’te açılması bekleniyor.

Peki sonrası? 2015 sonrasında Avrupa’yı Asya’ya Marmaray ile Türkiye mi bağlayacak? İngiltere’den Çin’e Marmaray ile kesintisiz bir şekilde gitmek mümkün olacak mı? Peki şu anda Çin-İngiltere arası kopuk mu? Gelir birlikte Çin ve Avrupa arasındaki demiryolu alternatiflerine bakalım, ve bu soruları cevaplandırmaya çalışalım.

Rusya üzerinden demiryolu

Bu rota aslında Çin ile Almanya arasında yük taşımacılığı için 1973’ten bu yana kullanılıyor. Trenler, bu iki ülke arasında Kazakistan, Rusya, Belarus ve Polonya’dan geçiyorlar. Almanya, Polonya ve Çin standart ray aralığı (1435 mm) kullanırken, Kazakistan, Rusya ve Beyaz Rusya geniş ray aralığı (1520 mm) kullanmaktalar. Bu yüzden bu hatta konteyner taşımacılığı yapılıyor ve konteynerler önce Çin sınırında, ardından Polonya sınırında vagon değiştiriyorlar. Bu hat kendi içinde iki rotaya ayrılıyor. Kuzey rotası Çin’in kuzey bölgeleri için kullanılıyor ve doğrudan Rusya’ya geçiyor. Güney rotası ise Çin’in orta ve güney bölgelerine hitap ediyor, ve önce Kazakistan, ardından Rusya’ya giriyor. Neredeyse tamamı çift hat olan bu rotalarda Çin-Almanya arası 15 gün gibi rekor bir sürede tamamlanıyor.

Konvansiyonel vagonlarla için ise, farklı ray aralıklarına rağmen hareket etmek “teknik olarak” mümkün. Özellikle bazı Rus ve İspanyol vagonları buna uygun, bojiler değiştiriliyor. Ama bu da fazladan bir durma ve operasyon demek, dolayısıyla sıklıkla kullanılan bir çözüm değil.

Marmaray ve Kars-Tiflis-Bakü üzerinden demiryolu

Türkiye,  “Demir İpek Yolu” olarak anılan bu hatta, Marmaray ve Kars-Tiflis-Bakü projeleriyle önemli bir yatırım yapıyor.

Her ne kadar Marmaray sayesinde Avrupa ve Çin arasında kesintisiz demiryolu bağlantısı olacağı söylense de, “kesintiler” söz konusu. Avrupa’dan yola çıkan tren, Marmaray’dan geçecek, ve Türkiye’deki yolculuğunun büyük bir kısmını tek hat üzerinde, dolayısıyla daha uzun sürede, tamamlayacak. Ve ardından Gürcistan’da durmak zorunda kalacak, çünkü Gürcistan’daki hattın sadece 29 km’si standart ray aralığında. Ardından Akhakalaki’den Bakü’ye, geniş ray aralığındaki mevcut hatlarla devam ediliyor. Kapasitenin arttırılması için bu hatlarda modernizasyon çalışması yapılıyor.

Bakü’nün sonrası Hazar Denizi olduğundan, Çin’e doğru yolculukta sonraki adım tren feribotları. İki yol var. Çin trenleri muhtemelen Kazakistan üzeri gidecek. Ve tabii, yeniden standart ray aralığına geçildiği için, Kazakistan-Çin sınırında yeniden aktarma yapılacak.

Hazar Denizi’nden daha güneye inip, Türkmenistan, Özbekistan, Tacikistan ve Kırgizistan üzerinden gitmek de mümkün. Bu ülkelere gidecek yükler için bu rota tercih edilecektir, ancak Çin’e bu rotadan gitmek, her ülke bir başka duruş ve zaman kaybı anlamına geldiğinden, çok uzun sürecektir.

“Rusya rotası”, “Marmaray rotası” ile benzer ray aralığı değişikliklerine maruz kaldığı, buna rağmen daha az duruş gerektirdiği için, Marmaray Çin-Avrupa bağlantısında bir adım geride kalacak, ancak Orta Doğu trafiğinde önemli bir rol oynayacak gibi gözüküyor.

Kapak Fotoğrafı: Ulaştırma Bakanlığı ©