5 Nisan’da yapılması planlanan 96 hızlı tren seti ihalesi bir kez daha ertelendi.

96 hızlı tren setinin bir kısmının alımı, büyük bir kısmının Türkiye’de üretimi ve bir kısmının ise teknoloji transferi ile Tülomsaş tarafından üretimini içeren ihale ikinci kez ertelendi.

Konuya ilişkin “ihaleye katılanlardan gelen taleple” şeklinde bir açıklama yapılırken, Dünya gazetesinden Tülay Taşkın, köşe yazısında, ertelemenin üreticilerin “teknoloji transferi yapmak istememesinden” kaynaklanmış olabileceğini dile getirdi.

Aslında hızlı trende teknoloji transferi dünyada ilk kez yapılmıyor. Kore’de hızlı tren üretimi, Alstom’un teknoloji transferi ile başladı. Hyundai Rotem’in hızlı treninin kökeni bu transfere dayanıyor. Çok muhtemelen Türkiye’de düzenlenecek ihaleye Alstom ve Hyundai Rotem birer rakip olarak katılacaklar.

96 hızlı tren ihalesine kimler katılıyor?

Dahası dünyadaki hızlı tren üreticilerinin hemen tamamı süreci yakından takip ediyorlar. Daha baştan, “teknoloji transferi varsa biz yokuz” demediler.

Peki ihale neden bir türlü yapılamadı? Ocak’ta yapılması planlanan ihale önce Nisan’a, ardından da bilinmez bir tarihe ertelendi?

Öncelikle ihalenin oldukça karmaşık olduğunu belirtmek gerekiyor. Diğer hızlı tren ihalelerinden farklı olarak, bu ihalede, teklif verecek firmaların, Tülomsaş’ın üretim kapasitesi, kabiliyeti, Türkiye’de yatırım maliyetleri gibi unsurları da dikkate alması gerekecek. Hemen her üreticinin Türkiye’de belirli bir oluşumu olsa da, bu bilgilerin bir araya getirilmesi, genel merkezlerine sunulması ve kabülü zaman alan süreçler. Nitekim, Ocak ayında yapılması planlanan ihaleye ilişkin, firmalardan ek süre talebi gelmişti.

Ancak bu kez ihale belirsiz bir tarihe ertelendi. Bu kez sebep daha farklı olabilir. Bilindiği gibi, ihalede amaç, Tülomsaş’ın ve Türkiye’nin, bu sürecin sonunda kendi trenini kendi başına yapabilecek duruma gelmesini sağlamak. Ancak ihaleye katılan firmalar için, işbirliğinin 96 setin sonrasında da devam edip etmeyeceği, Türkiye’de sonraki dönemlerde yapılacak üretimden pay alıp almayacakları önemli.

İhale sürecinde, katılımcı firmalardan gelen bir soru, duyulan bir başka endişeyi de gözler önüne serdi. Teknoloji transferi yapılan Tülomsaş’ın sonrasında özelleştirilmesinin düşünülüp düşünülmediği ve eğer özelleştirilirse, teknoloji transferi yapan firmaya öncelik verilip verilmeyeceği soruldu. Teknoloji transferi yapılacak kurumun özelleştirilmesi, teknoloji transferinin içeriğinin bir başka rakibe geçmesi anlamına gelebilir. İhale katılımcıları, bu konunun açık bir şekilde ortaya konmasını beklemeleri şaşırtıcı değil.

Hızlı tren teknolojisi nasıl transfer edilecek?

Öte yandan bölgenin, Suriye başlığında politik olarak giderek daha fazla ısınması da bir başka faktör olabilir. Türkiye’nin demiryolunda önümüzdeki yıllarına damgasını vuracak ve önemli bir yatırım gerektiren bu kritik ihalenin “daha sakin” bir dönemde yapılması tercih edilebilir.

Kapak Fotoğrafı: Steve Hobson ©