İngiltere’de hızlı trenlerde makinistlik yapmakta olan ve Türkiye’de trenle uzun mesafeler kat etmiş olan Jools ile demiryolu, trenler ve makinistler üzerine yaptığımız röportajın ilk bölümü:

Merhaba Jools. Söyleşiyi kabul ettiğin için teşekkürler. Seni biraz tanıyabilir miyiz?

48 yaşındayım, ve 18 yaşımdan bu yana demiryollarında çalışıyorum. İkinci adam olarak başladım, ve 21 yaşında sınavı geçerek makinist oldum. O zamandan bu yana makinist olarak görev yapıyorum.

İkinci adam nedir?

İkinci adam, diğer bir deyişle yardımcı makinist, makiniste yardım eden ve acil durumlarda treni koruyan kişi.

Yani Türkiye’de olduğu gibi İngiltere’de de 2 makinist mi görev yapıyor lokomotiflerde?

Hayır, artık değil. Artık kabinlerde normal durumlarda sadece bir makinist var. 1980’lerden bu yana böyle. İkinci kişinin olma sebebi ya eğitim, ya da arıza vb durumlar.

Bu bir güvenlik riski yaratmıyor mu?

Yaratmaması için bir dizi güvenlik sistemi devreye alındı. Bir tanesi makinist güvenlik cihazı. Makinistin, sefer boyunca, bir pedal veya kola düzenli olarak basması gerekiyor. Aksi halde tren otomatik olarak duruyor.

Bu yeterli mi?

Başka güvenlik cihazları da bulunmakta. Örneğin AWS. Bu da bir uyarı olması durumunda devreye giriyor, ve makinist müdahalede bulunmazsa yine frenler devreye giriyor. Bu şimdi TPWS denilen bir başka sisteme bağlanıyor. Makinist eğer yetkisiz olarak kırmızı ışıkta geçerse yine frenler devreye giriyor.

Koca treni bir kişinin idare ediyor olması hala ürkütücü geliyor..

Bu İngiltere’de 30 yıldır uygulanmakta. Kanımca, eğer güvenlik cihazları tam olarak çalıştığı ve makinistler doğru şekilde eğitildiği sürece bir güvenlik riski bulunmamakta. 1997’de Southall’da gerçekleşen kazanın, bu sistemlerin çalışmamasından kaynaklandığı anlaşıldı.

Tüm lokomotiflerde bu cihazlardan var mı?

Evet, zaten yoksa o lokomotif veya aracın kesinlikle çalıştırılmasına izin verilmiyor.

Rahatlatıcı.. Yaşını göstermesen de, İngiliz Demiryolları’nı (British Railways) görecek kadar eskisin bildiğim kadarıyla?

Evet, İngiltere’deki çok eski hatlar hariç tüm trenlerin İngiliz Demiryolları (BR) tarafından işletildiği yıllarda güney İngiltere’de çalıştım.

İngiltere’de makinistlerin çalışma şartları

Hangi trenlerle çalıştın o zamanlar?

BR’nin bir makinisti olarak, pek çok dizel ve elektrikli lokomotifi öğrenmem gerekiyordu. İngiltere’deki bir makinist, değişik tiplerdeki dizel ve elektrikli lokomotifleri, farklarını bilecek şekilde eğitilir. Bu yüzden yük, posta ve yolcu trenlerini düzenli olarak kullanmıştım.

Peki BR yolun sonuna gelince?

1993’deki özelleştirme dalgası döneminde ben de BR’den ayrılarak, o dönemde yeni açılacak olan Manş Tüneli’nde yük taşıyacak bir firmada çalışmaya başladım. Böylece Fransız tipi lokomotiflerle tanıştım. Calais ile İngiltere’nin değişik kentleri arasında çalışan yük trenlerini kullandım.

Ve sonra hızlı trene geçtin?

7 yıl bu işte çalışmanın ardından, Eurostar’da makinistlik teklifini kabul ettim, ve hala aynı işte çalışıyorum. Önce GNER firmasında Londra ile York/Leeds arasında çalışan trenlerle başladım. Bu süre boyunca aynı zamanda Eurostar eğitimimi tamamladım. Şimdi Londra ile Paris, Eurodisney ve yakınlarda başlayan Brüksel arasında çalışan Eurostar trenlerini kullanıyorum.

Türkiye hızlı trenlere büyük bir yatırım yapıyor. İngiltere’de durum nedir?

İngiltere’de gerçek anlamda tek bir tren var: Londra’dan Manş Tüneli’ne giden tren. 300 km/s hıza ulaşıyor. Diğer ana hatlarda ise 70’li yılların ortalarından bu yana en fazla 200 km/s hıza izin veriliyor.

Hızlı tren Fransız teknolojisini kullanmakta ve 80’li yılların başından bu yana çalışmakta. Eurostar bu hat üzerinde çalışan tek hızlı tren işletmecisi. Aynı hatta South Eastren şirketinin de 225 km/s hızla servis veren yolcu treni bulunmakta.

Tüm İngiltere’de tek bir hızlı tren hattı mı var?

İngiltere’nin kuzeyine giden yeni bir hat yapılması planlanıyor. Hükümet düzeyinde görüşmeler devam ediyor. Ancak karşı olanlar da var.

İngiltere’de özelleştirme ile neler değişti?

Röportaj: Onur Uysal
Kapak Fotoğrafı: Onur Uysal ©