Türkiye’deki şehirler her geçen gün raylı sistem çözümlerini daha fazla kullanıyorlar.
Toplam kentiçi raylı sistem ağı 500 kilometreyi geçti ve bu hatlarda 1800’ün üzerinde demiryolu aracı kullanılıyor. Bu sistemlerde yolculuk edenlerin sayısı aylık 100 milyona yaklaşıyor.
Aşağıdaki tablo, kentlerimizde metro, hafif raylı sistem ve tramvaylar dahil toplam raylı sistemle taşınan aylık yolcu sayısını gösteriyor:
| Kent | Aylık Yolcu Sayısı |
| İstanbul | 47.466.228 |
| İzmir | 16.018.000 |
| Ankara | 9.975.956 |
| Bursa | 5.741.667 |
| Eskişehir | 3.861.212 |
| Kayseri | 2.790.133 |
| Konya | 2.116.684 |
| Gaziantep | 1.950.000 |
| Samsun | 1.548.174 |
| Antalya | 1.200.000 |
| Adana | 1.200.000 |
| Adapazarı | 52.000 |
Görüldüğü gibi, raylı sistem kullanımının yarısı İstanbul’da. İstanbul, en fazla yolcunun yanı sıra, en uzun raylı sistem ağı, en büyük raylı sistem filosuna sahip. İstanbul, aynı zamanda kendi tramvaylarını üretmeye de başladı.
Bu sayıları bir de kent nüfusunu gözönünde bulundurarak karşılaştıralım. Uluslararası Toplu Taşıma Birliği (UITP)’nin 2004 Raylı Sistem Ödülü’ne layık görülen Eskişehir Tramvayı (Estram), nüfus başına aylık yaklaşık 5 kullanım ile tüm kentlerin önünde. İzmir ve İstanbul Eskişehir’i izliyor.
| Kent | Nüfus Başına Kullanım** |
| Eskişehir | 4,8 |
| İzmir | 3,9 |
| İstanbul | 3,4 |
| Kayseri | 2,2 |
| Bursa | 2,1 |
| Ankara | 2,0 |
| Samsun | 1,2 |
| Gaziantep | 1,1 |
| Konya | 1,0 |
| Adana | 0,6 |
| Antalya | 0,6 |
| Adapazarı | 0,1 |
** Aylık kullanım/kent nüfusu (2013 TUİK nüfus istatistikleri esas alınarak)
Bir başka kriter de, raylı sistem verimliliğini anlamamıza yardımcı olabilecek kilometre başına yolcu sayısı. İstanbul, bu listenin başında. Eskişehir ve İzmir takip eden kentler:
| Kent | Yolcu/Ağ Uzunluğu |
| İstanbul | 342.964 |
| Eskişehir | 241.326 |
| İzmir | 160.180 |
| Bursa | 126.190 |
| Antalya | 109.091 |
| Ankara | 108.317 |
| Samsun | 98.610 |
| Konya | 96.213 |
| Adana | 88.889 |
| Kayseri | 82.063 |
| Gaziantep | 75.000 |
| Adapazarı | 5.200 |
Elbette, kentiçi ulaşımda kullanılan farklı çözümler bulunmakta. Yatırım miktarları ve kapasiteleri farklı olan bu sistemleri karşılaştırmak haksızlık olabilir. Bu yüzden, metro, hafif raylı sistem, tramvay ve banliyö sistemlerini ayrı ayrı karşılaştıralım.
Metro
Türkiye’de metrosu olan 4 kentimiz var. İstanbul, ağ uzunluğu ve yolcu sayısıyla listenin başında.
| Kent | Hat Sayısı | Ağ Uzunluğu (km) | Yolcu Sayısı | Yolcu Sayısı/Ağ Uzunluğu |
| İstanbul | 5 | 90,5 | 28.731.004 | 317.470 |
| İzmir | 1 | 20 | 8.250.000 | 412.500 |
| Ankara | 3 | 46,6 | 6.041.802 | 129.652 |
| Adana | 1 | 13,5 | 1.200.000 | 88.889 |
Hafif Raylı Sistem
Hafif raylı sistemler genellikle yerüstünde ilerleyen ve metrolara göre daha düşük kapasiye sahip sistemler. 3 kentimiz hafif raylı sistem ağına sahip. Bursa ağ uzunluğu ve yolcu sayısıyla en önde.
| Kent | Hat Sayısı | Ağ Uzunluğu (km) | Yolcu Sayısı | Yolcu Sayısı/Ağ Uzunluğu |
| Bursa (Bursaray) | 2 | 39 | 5.491.667 | 140.812 |
| Ankara (Ankaray) | 1 | 8,5 | 2.824.154 | 332.253 |
| Gaziantep | 3 | 26 | 1.950.000 | 75.000 |
Tramvay
Tramvaylar tümüyle yerüstünde ilerleyen, bazen diğer araçlarla aynı yolu paylaşan, dar caddelere uyum sağlayabilen, keskin dönüşler yapabilen, metro ve hafif raylı sistemlere göre daha düşük kapasiteli araçlar.
İki tramvay hattına sahip İstanbul, tramvayla en çok yolcu taşıyan şehrimiz.
Eskişehir, toplam 16 km uzunluğunda 7 kısa hat ile yolcu sayısında ikinci geliyor..
34 km uzunluğunda tramvay hattına sahip Kayseri, uzunlukta ilk, yolcu sayısında ise üçüncü sırada.
| Kent | Hat Sayısı | Ağ Uzunluğu (km) | Yolcu Sayısı | Yolcu Sayısı/Ağ Uzunluğu |
| İstanbul* | 2 | 33,8 | 13.200.657 | 390.552 |
| Eskişehir (Estram) | 7 | 16 | 3.861.212 | 241.326 |
| Kayseri | 2 | 34 | 2.790.133 | 82.063 |
| Konya | 1 | 22 | 2.116.684 | 96.213 |
| Samsun | 1 | 15,7 | 1.548.174 | 98.610 |
| Antalya* | 1 | 11 | 1.200.000 | 109.091 |
| Bursa* | 1 | 6,5 | 250.000 | 38.462 |
* Nostajlik tramvaylar hariç tutulmuştur. Bursa’nın rakamları, açılıştan sonraki ilk üç aya aittir.
2017’de, İzmit de tramvaylı şehirler arasına katılacak.
Banliyö Hatları
Banliyö hatları, ulusal demiryolu ağı üzerinde düzenlenen kentiçi ulaşım hizmeti olup, doğrudan veya belediyelerle işbirliği yaparak TCDD tarafından verilmekte.
İzmir’in banliyö sistemi İzban, Türkiye’nin en uzun ve en çok yolcu taşıyan banliyö sistemi.
 İzban: İzmir banliyö treni |
İstanbul’un Avrupa ile Asya yakalarını birleştiren Marmaray da listede ikinci sırada.
 Marmaray projesi |
Türkiye’deki tüm banliyö sistemlerinin uzunlukları ve yolcu sayıları şöyle:
| Kent | Ağ Uzunluğu (km) | Yolcu Sayısı | Yolcu Sayısı/Ağ Uzunluğu |
| İzmir (İzban) | 80 | 7.768.000 | 97.100 |
| İstanbul (Marmaray) | 13,5 | 4.591.193 | 340.088 |
| Ankara | 37 | 1.110.000 | 30.000 |
| Adapazarı (Adaray) | 10 | 52.000 | 5.200 |
İzmir, İstanbul ve Ankara’nın banliyö sistemlerinin uzatılma/geliştirilme çalışmaları devam ediyor. İki kentte daha, Kayseri ve Gaziantep’te, banliyö servisi için çalışmalar devam ediyor.
***
Rakamlar aşağıdaki kaynaklardan alınmıştır:
- İstanbul metro ve tramvay: Ekim 2015. Resmi istatistikler.
- İstanbul Marmaray : Ağustos 2015. Resmi istatistikler.
- Ankara : Eylül 2015. Resmi istatistikler.
- İzmir metro ve İzban: Ekim 2015. Basın açıklamaları.
- Eskişehir : Aralık 2014. Resmi istatistikler.
- Kayseri : Temmuz 2015. Resmi istatistikler.
- Bursa : 2012 (hafif raylı sistem), 2013 (tramvay). Basın açıklamaları.
- Samsun, Konya, Gaziantep : 2014. Basın açıklamaları.
- Adapazarı, Antalya, Adana: 2013. Basın demeçlerinden alınan yaklaşık rakamlar.
Foto: İstanbul Büyükşehir Belediyesi
İlgili Yazılar:
Türkiye’de Metro ve Tramvay Sistemleri
Ankara’da Kentiçi Raylı Sistemler
İzmir’de Kentiçi Raylı Sistemler
İstanbul’da Kentiçi Raylı Sistemler
