Risk temelli yaklaşımda, demiryolu işletmecileri veya altyapı yöneticileri faaliyetleri ile ilgili olan riskleri proaktif olarak belirleyerek, bu riskleri elimine etmek için önlemler geliştirir ve bu sayede işletmenin emniyeti sağlanmaya çalışılır.

Bu yaklaşımı kurallaştırmak adına 2004/49/EC –  Demiryolu Emniyet Direktifi yayınlanmış ve bu yönetmelik ile Emniyet Yönetim Sistemi´nin konsepti oluşturulmuş ve proaktif düşünce biçimi (önceden tahmin et ve önlem al) işletmelere yerleştirilmeye çalışılmıştır. Emniyet Yönetim Sistemi işletmelere yapısal bir çerçeve sunar:

• Plan: İşletme, faaliyetlerinin emniyetli bir şekilde gerçekleştirmeyi planlar.
• Do: İşletme, işletmesel ve destek süreçlerini uygulamaya koyar.
• Check: İşletme, süreçlerinin etkinliğini ölçer.
• Act: İşletme, herhangi bir uygunsuzluk tespit ettiği anda koruyu ve önleyici önlemler geliştirir.

Emniyet Yönetim Sistemi temel anlamda, tüm işletme faaliyetlerinin emniyetli bir şekilde yönetimi sağlamak için belgelendirilmiş ve yapılandırılmış bir çerçevedir. Tüm riskleri kontrol etmek için süreçler, prosedürler ve kurallar sağlar, kazaları önlemek amacıyla işletme faaliyetleri ile ilgili olan risklerin sürekli yönetimini sağlar ve bunun için de bilimsel olarak kanıtlanmış risk yönetimi araçlarını kullanır. Emniyet Yönetim Sistemi kapsamında yürütülecek olan Risk Yönetimi için de kullanılacak olan süreç 402/2013 CSM-RA (Common Safety Method – Risk Assessment) düzenlemesinde tanımlanmıştır. Bu süreç ile ilgili olarak da iyileştirme amacıyla 2015/1136/EU düzenlemesi yayınlanmıştır.

Yayınlanmasının amacı demiryolu aktörleri içerisinde riskleri kontrol etmek ve saydam kararlar almak maksadıyla ortak bir yöntem geliştirmektir. CSM-RA düzenlemesi artık Avrupa´da yasal olarak bağlayıcıdır ve herhangi bir ulusal düzenleme gerektirmemektedir.

CSM-RA düzenlemesini;

• Altyapı yöneticileri,
• Demiryolu işletmecileri,
• Bakımdan sorumlu kuruluşlar,
• Sözleşmeler gereği uygulamak zorunda olan aktörler,
• Sistemlerin tescili için başvuracak aktörler (araç üreticileri vb.)

“teklif sahibi” sıfatıyla uygulayacaklardır.

CSM-RA düzenlemesi, demiryolu sisteminde teknik, işletmesel veya organizasyonel bir değişiklik yapılacağı zaman uygulanması gerekmektedir. Ancak yapılacak olan değişikliğin emniyet performansına etki eden ‘önemli değişiklik’ kategorisine girmesi gerekmektedir.

Yapılacak olan değişiklik ile ilgili olarak ön sistem tanımlaması yapıldıktan sonra, emniyet ile ilgili olup olmadığı ve önemli olup olmadığı sorgulaması yapılır. Emniyete etki eden önemli bir değişiklik ise düzenlemede tanımlanan süreç uygulamaya başlanır.

Sürecin işleyişi su şekildedir:

• Değişiklik yapılacak olan sistemin tanımlaması (ara yüzler, fonksiyonlar, kapsam) yapılır.
• Sistem ile ilgili olarak ortaya çıkabilecek olan tehlikeler belirlenir ve sınıflandırması yapılır.
• Tehlikelerden kaynaklanan riskler için risk kabul kriterleri belirlenir.
  1. Kurallar-yönetmelikler vb. ile mi,
  2. Benzer sistemler ile karşılaştırma yapılarak mı,
  3. Yoksa ayrıca bir risk analizi yapılarak mı,
• Risklerin kabulünü kontrol etmek için risk değerlendirmesi yapılır.
• Belirlenen riskler için emniyet gereksinimleri tanımlanır.
• Son olarak da emniyet gereksinimlerinin yerine getirildiğinin ispatı gerçekleştirilir.

Tüm bu yapılan işlemler “Tehlike Kaydı” dokümanına kaydedilir ve sürecin doğru uygulanıp uygulanmadığına ve sonuçların uygunluğuna ilişkin de bağımsız bir değerlendirme kuruluşu tarafından (Assessment Body – AsBo), değerlendirme yapılarak sonunda bir ‘Emniyet Değerlendirme Raporu’ hazırlanır.

Kapak Fotoğrafı: ERC ©