Türkiye’nin önemli bir transit trafiğini kontrol ederek demiryolunda bir merkez olacağı sık sık konuşuluyor. Ancak bunun gerçekleşmesinden önce aşılması gereken pek çok engel bulunmakta.

Öncelikle haritaya bakalım Anadolu, doğu bölümü dışında tümüyle denizle çevrili neredeyse bir adaya şeklinde. Doğu-Batı trafiği en önemli fırsat. Kuzey-Güney hattında ise Kafkas ülkelerini Akdeniz’e ulaştıracak bir trafik oluşması mümkün. Ancak bu ülkelerin de Karadeniz’deki Poti gibi bir limanı kullanması daha makul gözüküyor. Harita yanı zamanda, Türkiye’nin, Avrupa ile Uzakdoğu arasındaki trafik için de çok iyi bir konumda olmadığını gösteriyor.

İstanbul’dan geçen Doğu-Batı hattı ise şu anda bir merkez değil, çıkmaz sokak görünümünde. Boğaz’dan geçen yüksek kapasiteli bir demiryolu bağlantısı kuruluna dek, tren feribotu tek çare. Feribot ise darboğaz, maliyet ve bekleme demek.

Türkiye demiryolunda merkez olabilecek mi?

Şimdi bir de doğuya bağlantılarına bakalım. Ne yazık ki Suriye ve Irak şu anda savaştan dolayı perişan durumda. Eski Bağdat Demiryolları hattından yakın zamanda birşey beklemek mümkün değil. Ermenistan’a olan demiryolu bağlantısı da kapalı. Şu anda tüm gözler yapımı devam eden Gürcistan hattında. Gürcistan ve Azerbaycan kesinlikle yeni bir yük akışı sağlayacaklar, ancak bu büyük ölçüde Türkiye’ye gelen ve Türkiye’den giden yükler olacak.Ve bu hatta ek maliyet ve zaman kaybı anlamına gelecek ray aralığı değişimini de unutmayalım. Bu hattın hitap edebileceği niş bir pazar ise, İstanbul Boğazı’ndan geçmesi istenmeyen petrol ve kimyasal ürünlerin Akdeniz limanlarına taşınması olabilir.

Son olarak, belki de en çok gelişme vaadeden İran yönlü trafiği bulunmakta. Ambargo yakın zamanda kalkacak gibi gözüküyor ve Türkiye, Avrupa-İran arasındaki en kısa yol üzerinde bulunmakta. Ne yazık ki, bu bağlantı üzerinde bir başka engel de Van Gölü feribotu. Yeni feribotların yapımı devam ediyor, ancak toplam transit kapasite, göl çevresinden bir demiryolu bağlantısı yapılana dek hala çok küçük kalacak. Bu bağlantı için bir proje bulunmakla birlikte henüz bütçede yer almadı.

Benim naçizane düşüncem odur ki, Türkiye’de transit trafik çok küçük kalmaya devam edecek. Uluslararası trafik Türkiye’nin ithalat ve ihracat yükleriyle sınırlı kalacak, ancak bunun bile demiryoluna kayması için, İstanbul’un iki yakası arasında yüksek kapasiteli bir bağlantı gerekiyor.

Çeviri: Onur Uysal
Kapak Fotoğrafı: Onur Uysal ©