TCDD Taşımacılık’ın özel tren operatörlerine lokomotif ve vagon kiralamasının sektördeki yankıları sürüyor.

TCDD Taşımacılık’ın lokomotif kiralama seçeneği, özel operatörler için, pahalı ve teslimi uzun süre alan lokomotiflerin satın alınmasına ciddi bir alternatif oldu. Dünyadaki lokomotif üreticilerinin hemen hepsinin elinde önemli sayıda sipariş var ve yeni taleplere oldukça geç teslim tarihleri veriyorlar.

Ancak kiralamalar sektörde tartışmalara da sebep oldu.

İlki tartışma TCDD Taşımacılık’ın kapasitesi ile ilgili. Serbest rekabete hazırlanan ve yükünü arttırmaya çalışan, Bakü-Tiflis-Kars hattından gelecek yeni yükleri de taşıyacak TCDD Taşımacılık’ın filosundan daha fazla eksilmeye tahammülü olmayabilir.

Bu durumda, erken davranan özel operatörlerle diğerleri arasında ciddi bir fark oluşacak. Kiralama yapamayan operatörler kendi taşımalarına oldukça geç başlayabilecekler. Başlamış olanlar ise bir iki sene içinde önemli mesafe katedecekler.

Ancak TCDD Taşımacılık’ın, haksız rekabet oluşmamasına gayret ettiği biliniyor. Kiralama koşullarında, belirli bir hatta belirli bir müşterinin yükünü taşıma koşulu yer alıyor. Dolayısıyla, özel operatörlerin, kiralık lokomotiflerle, diğer şirketlerin yüküne saldırma imkanı bulunmuyor.

İkinci bir tartışma da TCDD Taşımacılık’ın, bu hamleyle, rakiplerinin işini kolaylaştırdığı yönünde. Taşımacılık sendikası BTS bu konuda bir açıklama yaptı. Kiralamanın özel sektörün işini hızlandırdığı bir gerçek. Kiralama hamlesi olmasaydı, özel trenler için daha birkaç sene beklememiz gerekirdi.

Ancak kiralamanın koşullarının çok avantajlı olduğunu söylemek mümkün değil. Kira fiyatlarına bakımın dahil olmaması, taşınan yükten ayrıca ücret alınması, güzergah ve müşteri kısıtları uluslararası filo kiralamalarında olmayan maddeler. Performans gibi konular da hesaba katıldığında, toplam kiralama maliyeti, sıfır bir lokomotifin kiralama maliyetiyle karşılaştırılabilir noktalara geliyor.

Kiralamanın olumlu bir sonucu ise verimlilik oldu. Hem TCDD Taşımacılık, hem de özel operatörler, kısıtlı sayıdaki filo ile mevcut işleri yürütebilmek için lokomotifleri maksimum verimlilikle çalıştırmaya çalışıyorlar.

Özel şirketlerin, milyonlarca dolarlık lokomotif ithalatı yapmadan önce, Türkiye’de bu sürecin nasıl işleyeceğini görebilecek olması da, hem kendileri, hem de ülke adına bir kazanç sayılabilir.

Öte yandan kiralamadan TCDD Taşımacılık’ın kazançlı çıkması da mümkün. Kira ücreti, taşımalardan alacağı pay ve bakım ücretlerinden elde edileceği toplam karın, taşımayı kendi yapması durumunda elde edeceği karı aşması olası.

Kapak Fotoğrafı: Jeff Hawken ©