Türkiye’yi Azerbaycan ve Orta Asya’ya bağlayacak demiryolu hakkında sıklıkla sorulan sorular:

Güzergah nasıl?

Yukarıdaki haritada görüldüğü gibi, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’den çıkan hat Gürcistan’ın başkenti Tiflis’e gidiyor. Tiflis’in 23  km güneyinden batıya doğru ayrılan hat Ahılkelek’e varıyor. Buradan güneye inen hat Kars’ta sona eriyor.

Bakü Tiflis Kars demiryolu projesi

Neler yapılıyor?

Bakü-Tiflis: Bu kısım halen aktif olarak kullanılan bir hat.

Marabda(Tiflis)-Ahılkelek: 160 km’lik bu bölüm 1986 yılında inşaa edilmişti. Ancak uzun süre atıl kaldığından gözden geçirilmesi gerekiyordu.

Ahılkelek-Kars: 101 km’lik bu bölüm ise sıfırdan inşaa ediliyor. İnşaası Türkiye tarafından yürütülen hatta toplam 18 km uzunluğunda 22 adet tünel ve 550 metre uzunluğunda iki viyadük bulunuyor.

Ray aralığı farklılığı nedir?

Gürcistan ve Azerbaycan’da geniş ray aralığı (1520 mm) kullanılıyor. Projenin Bakü-Tiflis-Ahılkelek bölümü de bu aralıkta.

Türkiye’de ise, standart ray aralığı kullanılıyor (1435 mm). Kars’tan Ahılkelek’e kadarki bölüm yine bu aralıkta inşaa ediliyor.

Ahılkelek’te vagondan vagona aktarma veya vagonların bojilerinin değiştirilmesi gerekecek.

Ne zaman tamamlanacak?

Geçtiğimiz günlerde üç ülkenin ortak yaptığı açıklamaya göre, bu sene sonuna kadar tüm inşaat çalışmaları tamamlanacak ve 2017’de tren seferleri başlayacak.

Yükler nasıl taşınacak?

Türkiye ve Azerbaycan/Gürcistan’da farklı ray aralıkları kullanılmasından dolayı iki çözüm bulunmakta:

İlk çözüm Ahılkelek’te yükler vagondan vagona aktarılması. Özellikle konteyner yüklerinin bu şekilde taşınması bekleniyor.

İkinci çözüm, Ahılkelek’te, Azeri vagonlarının aksları değiştirilerek Türkiye’ye devam ettirilmesi. Ancak daha geniş olan Azeri vagonları Kars’tan öteye kabul edilmeyebilir. Bu durumda Kars bu tür yüklerin depolandığı ve aktarıldığı bir merkez haline gelebilir.

Yolcu trenleri çalışacak mı?

Azerbaycan Demiryolları, Stadler’den, bu hatta kullanılmak üzere, 30 adet yolcu vagonu aldı. Vagonların bu yaz teslim edilmesi bekleniyor. Vagonlar iki farklı ray aralığında hareket edebilecek özellikte. Böylece Bakü’den İstanbul’a kesintisiz ve aktarmasız yolcu ulaşımı mümkün olacak. Trenlerin Bakü-İstanbul arasını bir günde katetmesi hedefleniyor.

Hat hangi taşımalarda kullanılabilir?

Öncelikle Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye arası taşımalarda.

Ancak hat özellikle Kazakistan ve Türkmenistan ile Türkiye arası taşımalar için de güçlü bir alternatif olacak.

Çin-Türkiye arası çalışacak trenlerin de bu yolu kullanması muhtemel.

Çin’den Avrupa’ya kesintisiz bir hat oluşacak mı?

Marmaray ve Bakü-Tiflis-Kar hattı ile Çin’den Avrupa’ya kesintisiz demiryolu ulaşımı sağlanacağı yaygın olarak kullanılan bir ifade.

Eğer ray aralığı farklılığı ve Hazar’daki feribot bağlantıları kesinti sayılmazsa bu ifade doğru.

Ancak, yukarıdakiler kesinti sayılmıyorsa, halen İran ve Tekirdağ-Derince feribotu ile de Çin-Avrupa bağlantısının kesintisiz olarak sağlandığını bilmekte fayda var.

Asya-Avrupa bağlantısında Marmaray anahtar mı?

İran üzeri hatta göre ne avantajı var?

İran’a yönelik ambargo Avrupa’ya olan taşımalarda bu hatta önemli bir avantaj sağlayabilirdi, ancak ambargo kalktı.

Van Gölü feribotunun yavaşlığı ve düşük kapasitesi de bir başka sorun. Ancak onun da yeni alınan feribotlarla aşılması planlanıyor (ilki Mayıs 2016’da çalışmaya başlayacak).

Bundan sonra her iki hattın fiyat ve hız performansları karşılaştırılacak.

Neler hedefleniyor?

Hat 1 milyon yolcu ve 6,5 milyon ton yük taşıma kapasitesine sahip olacak. Çift hatta uygun olarak inşaa edilen hattın, 20 yıl içinde kapasitesinin 3 milyon yolcu ve 17 milyon ton yük taşıma kapasitesine çıkarılması hedefleniyor.

Hattın, halen tümüyle Rusya üzerinden yapılan Çin-Avrupa arası taşımalara alternatif olması da hedefleniyor.

Türkiye Çin-Avrupa trafiğinde Rusya’nın yerine oynayabilir mi?

Kapak Fotoğrafı: Azerbaycan Demiryolları ©