Serbestleşmenin birinci yılı geride kalırken, özel operatörlerin sayısı ikide kaldı.

Serbestleşmenin üzerinden bir yılı aşkın bir süre geçmesine rağmen, özel operatörlerin sayısı ikide kaldı. Dahası, bu iki operatörün de taşıdığı yükler, yıllardır taşıma yapılan rotalarla sınırlı kaldı. Yani, özel operatörlerin pazara girmesiyle beklenen büyüme henüz gerçekleşmedi.

İkinci özel tren operatörü de raylarda

Yeni müşteriler için rekabet, demiryoluna karayolundan yüklerin çekilmesi, pazarda yeni oyuncuların ortaya çıkması henüz hayata geçmedi.

İşte yeni oyuncuları pazardan uzak tutan bazı sebepler:

Dar pazar

Mevcut operatör pazarı 750 milyon TL. Diğer bir deyişle, yeni bir lojistik firması, tüm demiryolu pazarını ele geçirse, lojistik şirketleri sıralamasında ancak 10. olurdu.

Tır rekabeti

Türkiye’de tır bulmak kolay ve uzun mesafelerde iyi fiyatlar sunuyorlar. Öte yandan demiryolu, ön ve son taşımalarda yüksek tır fiyatlarıyla boğuşuyor.

İşgücü piyasası

Tren operatörlerinin yetişmiş işgücü, özellikle de makinist bulması kolay değil. Tek kaynak TCDD Taşımacılık makinistleri. Onları da transfer etmek kolay olmuyor.

Vagon

Tren operatörleri ihtiyaç duydukları vagonları ya ürettirmek, ya da TCDD Taşımacılık’tan kiralamak zorundalar. 2020’ye kadar ithalat neredeyse imkansız. Yeni bir modeli Türkiye’de tasarlatıp ürettirmek hem zaman, hem de yüksek miktarda sipariş adeti gerektiriyor. TCDD Taşımacılık vagon kiralıyor, ancak son  dönemin popüler vagonları olan Shimms (rulo sac), cep (dorse), oto taşıyıcı gibi vagonlar filosunda yok.

Lokomotif

TCDD Taşımacılık’ın lokomotif kiralaması, yeni oyuncuların pazara girişini kolaylaştırdı ve hızlandırdı. Ancak TCDD Taşımacılık’ın da lokomotiflere ihtiyacı büyük, bu yüzden yeni talepleri karşılaması mümkün gözükmüyor. Türkiye hatlarının tamamının elektrifikasyonu hedefi varken kimse dizele yatırım yapmak istemiyor, ancak mevcut pek çok yük rotasında dizel lokomotif şart. Türkiye’nin lider lojistik şirketleri için bile, üstelik pek de bilinmeyen bir pazarda, lokomotif yatırımı kararı vermek kolay değil. Lokomotif kiralama şirketleri ise henüz faaliyete başlamadı.

Sigorta

Tren operatörlerinin, yüksek teminatlı sigorta poliçeleri bulmaları gerekiyor. Ancak sigorta şirketlerinin elinde bu alandaki riske ilişkin fazla bilgi bulunmuyor. Her firma istenen poliçeyi vermiyor.

Know-how

Demiryolunda yakıt tüketimi, bakım, işgücü maliyetleri, sigorta primleri gibi konular pek çok lojistik şirketi için oldukça yeni, pek çok firma demiryolu taşımacılığına oldukça yabancı.

Demiryolunda kim ne yapacak – Özel tren operatörleri

Kapak Fotoğrafı: Onur Uysal ©