Ankara hızlı tren kazasına ilişkin bilirkişi raporu basına yansıdı.

İşte bilirkişi raporunda yer alan bilgiler ışığında Ankara hızlı tren kazasına dair 15 soru, 15 cevap:

Kaza nasıl oldu?

Ankara Garı’ndan yola çıkan hızlı trenin, hızlı trenlere ayrılan iki hattan, Ankara’dan gidiş yönünde kullanılan hat yerine, Ankara’ya geliş yönünde kullanılan hatta verilmesi ve geliş yönündeki hattı kullanmakta olan lokomotife çarpmasıyla gerçekleşti.

Hızlı tren hattında lokomotifin işi ne?

O lokomotif, hızlı tren hattını her sabah, hızlı trenlerden önce katederek kontrol eden kılavuz tren. Görevini tamamlamak üzereyken kaza gerçekleşiyor.

Tren yanlış hatta nasıl verilmiş?

Trenin yönlendirildiği demiryolu makası manuel olarak ayarlanabilen bir makas. Rapora göre, tren teşkil görevlisi bu makası yanlış yöne ayarlıyor.

Unutkanlık mı, teknik bir problem mi?

Kamera görüntüsünden, görevlinin makaslarda ayarlamayı yaptıktan sonra trene baktığı, ancak bulunduğu yerden yanlış hatta girdiğini ya fark etmediği ya da önemsemediği düşünülüyor. Trenin hangi yöne gittiğini gösteren makas fenerinin bu makasta bulunmadığının da altını çizelim.

Bu işin manuel yapılması normal mi?

Ankara Gar gibi büyük bir terminallerde/garlarda trafik garın içindeki kontrol merkezinden uzaktan idare edilir (anklaşman sistemi). Ankara Garı için yerli bir anklaşman sistemi geliştiriliyordu. Kaza sırasında henüz hayata geçmemiş olması muhtemel.

Makasçı ne yapması gerektiğini biliyor muydu?

Raporda makasçının işbaşı eğitimi verilmeden işbaşı yaptırıldığı yazıyor.

Makasçının yaptığı yanlışlığı fark edebilecek başka kimse yok muydu?

Rapora göre, trenler 4 gün öncesine kadar garın doğusunda manevra yapılıp sevk ediliyormuş. Hareket eden tren öncelikle garın içinden geçiyor, böylece trenin hangi hattı takip ettiği gar içindeki görevliler tarafından da fark edilebiliyormuş. Doğuda yapılan bir manevrada kazanın oluşması için 3-4 kişinin aynı anda kusurlu olması gerektiği belirtiliyor.

Ancak rapora göre, manevraların garın batısına alınmasıyla, 1-2 kişinin kusuru ile kaza riski oluşabilecek noktaya gelinmiş.

Neden bu değişiklik yapılmış?

Kaza raporunda yer almasa da, kaza sonrası haberlerde yer verilmişti. Hızlı trenlerde kış tarifesine geçilmesinin ardından, gardaki çalışmalar kapsamında bazı peron kapılarının kapatılması ve elle makas tanziminde yaşanan sorunlar nedeniyle bu değişiklik yapılmış.

Yanlış hattan gidildiğini makinistler fark etmemiş mi?

Raporda, makinistlerin de bu yanlışlığı fark etmesi gerektiği belirtiliyor. Görevli makinistin 6 dakika boyunca yanlış hatta ilerlemesine rağmen bunu fark etmediği ya da önemsemediği görüşü dile getiriliyor.

Trende görevli olan ikinci makinistin henüz trene binmediği, görevli olmayan bir makinistin de kabinde bulunduğunun altı çiziliyor.

Sinyalli olsa kaza olur muydu?

Sinyalli olsaydı, hem kontrol merkezinde iki trenin birbirine yaklaşmakta olduğu görülürdü, hem de otomatik sistemler sayesinde çarpışma öncesinde trenler otomatik olarak durdurulurdu. Nitekim raporda da hattın ETCS/ERTMS sinyal sistemine sahip olmasının planlandığı, ancak bu sistem tamamlanmadan işletmeye açıldığı, bunun kazanın kök nedenlerinden biri olduğu yazıyor.

Hatta sinyal neden yoktu?

Hattın Ankara Gar-Sincan arası bölümünün sinyalizasyonu, Başkentray projesi kapsamında yapılmaktaydı.

Peki hızlı trenler yıllardır nasıl çalıştı?

Hızlı trenler 2009 yılından bu yana hizmet veriyor. Ancak Ankara geçişi, Eskişehir geçişi gibi bazı bölümler sonradan tamamlandı, tamamlanıncaya kadar geçici çözümler geliştirildi.

Hızlı trenler sinyalsiz çalışabilir mi?

Raporda yönetmeliklere ve uluslararası talimatlara uyulduğu sürece YHT setlerinin sinyalsiz hatlarda “Trenlerin Merkezden İdari Sistemi (TMİ)” ile de işletilmesinin mümkün olduğu belirtiliyor.

TMİ nedir, trenler nasıl idare edilir?

Peki Ankara-Sincan arası TMİ ile mi yönetiliyordu?

Rapora göre, bu bölümde TMİ değil, yeni bir trafik yönetim sistemi kullanılıyor. “Literatürde karşılığı olmayan ve olası riskleri bilinmeyen” şeklinde nitelendirilen bu sistem kazanın ikinci kök sebebi olarak işaret ediliyor.

TMİ bu kazayı önler miydi?

TMİ’de trenin gerçekten nereden gittiği elektronik olarak izlenmiyor. Ancak trenleri idare eden kontrol merkezi, sahadaki ve trendeki ekiplerle iletişimde olduğu için bir kişinin yaptığı hatanın başka biri tarafından farkedilmesi mümkün.